Күндү доҕоттор, олоҥхо туох-ханнык иннинэ тылынан уус-уран айымньы. Ол эбэтэр сурукка-бичиккэ суох, олоҥхоһуттан олоҥхоһукка, көлүөнэттэн көлүөнэҕэ, үйэттэн үйэҕэ бэриллэр дьылҕалаах айымньы буолар. Олоҥхону былыр микрофон, бу маннык улаатыннарар тэриллэр суох кэмнэригэр улахан болуоссаттарга, киэҥ хонууларга, куйаардарга тахсаҥҥын толорбоккун. Тоҕо диэтэргин төһөлөөх даҕаны чөллөркөй, үчүгэй куоластаах, күөмэйдээх киһи толордор, син кини кыаҕа биллэр. Онон олус элбэх киһи кыайан истибэт. Олоҥхоһут, үгэс курдук, дьиэҕэ-уокка, түөлбэҕэ-түһүлгэҕэ наһаа элбэҕэ суох дьону түмэн олоҥхону толорор. Ол эбэтэр олоҥхо эйгэтэ маҥнай үөскүөҕүттэн наһаа киэҥэ суох. Биир олоҥхоһут кэрийэ сылдьан түһүлгэттэн түһүлгэҕэ, түөлбэттэн түөлбэҕэ төһөлүү киһини хаппытынан бу олоҥхо тарҕанар кыахтаах.

 

Онтон олоҥхону сурукка киллэрии саҕаламмыта. Ити 19-с үйэ ортотуттан саҕалаан олоҥхону сурукка киллэрэн барбыттарыгар били урут олоҥхоһут толорбутуттан олоҥхону истибит, өйүгэр хатаабыт, ону сайыннаран ыллыыр-толорор уонна онон сэдиптээн олоҥхоһут аатырар дьон оннугар бэлэм суруллубуту ылан нойосуустаан баран ону толорооччулар диэннэр үөскээн киирэн барбыттара. Ити олоҥхо уус-уран айымньы быһыытынан сайдыытын дьиҥэ балайда тохтоппута. Онтон уус-уран айымньы быһыытынан тарҕаныытыгар, кини эйгэтэ кэҥииригэр араадьыйа, тэлэбиидэнньэ уонна магнитофоҥҥа, пластинкаҕа устан баран тарҕатан иһитиннэрии улахан суолталаммыта.

 

Дьэ онно туох да сүрдээх үрдүк таһымнаах, оҥоһуулаах, ырыаны, олоҥхону устарга анаан бэлэмнэниллибит студияҕа профессиональнай устааччыларга тиийэн, саха олоҥхолоруттан саамай чочуллубуттарын, таҥыллыбыттарын, ырааһырдыллыбыттарын, киэргэтиллибиттэрин «Ньургун Боотур» олоҥхону Гавриил Гаврильевич Колесов 1968 сыллаахха грампластинкаҕа суруйтарбыта. Тоҕус ырыаны. Ойуунускай суруйуутунан. Инньэ гынан саха олоҥхотун биирдиилээн түөлбэҕэ биирдии олоҥхоһут кэлэн толороруттан аһара түһэрэн, саха ыалыгар пластинка ким төһөнү ыларынан, истэринэн тарҕанан, олоҥхо дьиҥнээх толоруллуута хайдах буолуохтааҕын саха дьоно эт кулгаахтарынан истэллэригэр хаһан даҕаны сотуллубат улахан үтүөнү оҥорбута. Гавриил Гаврильевич Колесов норуотун иннигэр тойуксут быһыытынан, олоҥхону толорооччу быһыытынан өҥөтө, суолтата уонна биһиги киниэхэ махталбыт итиннэ сытар. Гавриил Гаврильевич Колесов аҥаардас олоҥхону толорон, пластинкаҕа уһултаран хаалларбыт өҥөлөөх киһи эрэ буолбатах, кини олус үчүгэй куоластаах буолан наһаа ылбаҕай, киһи иһиттэр истэ туруох курдук гына бу олоҥхону уһултарбыта. Оччотооҕу олоҥхону толорооччулартан, тойуксуттартан Гавриил Гаврильевич Колесов туох даҕаны омуна суох биир саамай бастыҥнара, чөллөркөй куоластаахтара, олоҥхо тылын-өһүн дириҥээн билбиттэрэ, артистичнайдара уонна олоҥхоҕо саамай ылларбыт дьоннортон биирдэстэрэ этэ. Ол кыаҕын, талаанын, илдьэ сылдьар баҕатын бу суруйууга уган, аныгы даҕаны ньымаларынан суруллубут саха олоҥхолоруттан күн бүгүнүгэр диэри саамай бастыҥ уһуллуу быһыытынан Гавриил Гаврильевич Колесов «Ньургун Боотур» олоҥхото сыаналанар. Классическай, хрестоматийнай суолталаах суруйуу буолан ол бастакы таһымын атын ханнык да устууга биэрэ илик. Маннык улахан суолталаах үлэни оҥорбут киһи бу Гавриил Гаврильевич.

 

Биһиги көлүөнэ кини театрга үлэлиир кэмигэр ыллыырын, туойарын, тойуктуурун, артыыс быһыытынан театрга оонньуурун истибит, көрбүт дьоммут. Сыанаҕа таҕыстаҕына тутта-хапта сылдьардыын, сирэйдиин-харахтыын уларыйан, ис-иһиттэн сырдаан, уоттанан, иччитийэн, дьиҥэ кэккэлэһэ турдахха наһаа үрдүк уҥуоҕа суох киһи сыанаҕа таҕыстаҕына сыананы толору киэптээн, киһи көрдөр көрө, иһиттэр истэ олоруох курдук ис-иһиттэн иэйэн-куойан, итийэн кэпсиир-ипсиир дьоҕурдаах, талааннаах киһи этэ. Соҕотох артыыс театрын айбыта. «Театр одного актера» диэн аатырар билигин. Ойуунускай «Александр Македонскайын» Саха театрыгар тахсан кэпсээбитин истибиппин күн бүгүҥҥэ диэри умнубаппын. Үгүстэр даҕаны ону өйдүүр буолуохтааххыт. Аны туран ити үлүгэр үрдүк таһымнаах трагедийнай кэпсээн кэнниттэн били саас кэлиитигэр атыыр чөкчөҥө тыһы чөкчөҥөҕө иҥээҥнээн дулҕа быыһынан хайдах курдук кыһалла-кыһалла сүүрэкэлээбитин кэпсээн, биир таһымтан атын таһымҥа түһэригэр кини сирэйдиин-харахтыын, туттардыын-хаптардыын уларыйан, истэ олорор, кинини көрө кэлбит театрга олорор дьону бука барыларын биир таһымтан атын таһымҥа, биир эйгэттэн атын эйгэҕэ адьас көрүөх бэтэрээ өттүгэр көһөрөр күүстээх дьоҕурдаах, талааннаах киһи этэ. Иннин биэрбэтэх, бэйэтин талаанын хаһан даҕаны, ханнык даҕаны атын талааҥҥа сабырыйтарбатах туспа суоллаах-иистээх, бу Гавриил Гаврильевич Колесов ырыата, тойуга, толоруута диэн киһи барыта хайаан даҕаны бэлиэтии көрөр дьоҕурдаах, талааннаах киһи этэ – Гавриил Гаврильевич Колесов.

 

Кини олоҕо барыта искусствоны, театры кытта ситимнээх. Кэргэнэ театрга үлэлээбитэ, оҕолоро искусствоны, театры кытта сибээстээхтэр. Гавриил Гаврильевич Колесов олоҕун бүтэһик сылларын диэки оҕолору олоҥхоҕо уһуйан, дьарыктаан киирэн барбыта. Төһө кыалларынан саха олоҥхотун сатаан толорор, ыллыыр, оннук дьоҕурдаах, үчүгэй, кэрэ, киэҥ, чөллөркөй ырыалаах-тойуктаах ыччат баар буоларын, саха олоҥхото көлүөнэттэн көлүөнэҕэ көһөн иһэрин уонна билиҥҥи аҕа көлүөнэ олоҥхоһуттартан, тойуксуттартан бу саха эдэр ыччата, ыччат дьоно өссө ордук үчүгэйдик, кыахтаахтык, дьоһуннаахтык туойан ыллыыр буолалларын ситиһэр баҕа санаалаах этэ.

 

Күн бүгүн ити баҕа санаатын хоту билиҥҥи ыччат сайдар. Бүгүн манна кэлэн олорор, бэйэлэрин ытык кырдьаҕастарбыт дэнэр кыахтаах буолан эрэр, дьон сааһыран, сыыйа, улам түспэтийэн, биһиги көлүөнэ итинник сыыйа туораан иһиэхпит. Ол оннугар бу эдэр оҕолор кэлиэхтэрэ. Кинилэр ырыалара-тойуктара, куоластарын чөллөркөйө, билиилэрин-көрүүлэрин таһыма бу билиҥҥи көлүөнэни ааһа барыаҕа, ордук буолуоҕа. Саха норуота, саха ыччата олоҥхону, саха былыргы уус-уран айымньыларын, саха былыргы үгэстэрин билиилэрэ кинилэргэ кыаһы, эҥкээйи, мэһэй буолбат. Төттөрүтүн саха олоҥхото кинилэр күүстээх духовнай тирэхтээх буолалларыгар уонна инники өттүгэр ханнык баҕарар таһымҥа кыахтаахтык, дьоһуннаахтык, дьорҕооттук тутталларыгар көмө буолар аналлаах. Оннук олугу уурсууга олоҕун олорчутун анаан, норуотугар өбүгэлэрбит сүүһүнэн сыллары нөҥүөлээн илдьэ кэлбит олоҥхолоро хайдахтаах курдук кэрэтин, дириҥин, чуорун, кэскиллээҕин, кыахтааҕын, модунун, күүһүн тириэрдэ сатаабыт үрдүк суолталаах киһи – Гавриил Гаврильевич Колесов бүгүн төрөөбүтэ 85 сылын биһиги бэлиэтээри кэлэн олоробут. Ону сыаналаан, ылынан кэлэн олорор дьоҥҥо эһиэхэ бука барыгытыгар мин Олоҥхо иккис Уон сылын тэрийэн ыытар Национальнай кэмитиэт аатыттан истиҥ махталбын тиэрдэбин.

 

Бүгүн сүнньүнэн манна мэҥэлэр мустан олороллор. Биир дойдулаахтара. Ити сүрдээх үчүгэй. Бүгүн манна улуус баһылыга бэйэтинэн, улуус мунньаҕын бэрэссэдээтэлэ, улууска Олоҥхо ассоциациятын өр сылларга иилээн-саҕалаан салайан кэлбит Феврония Шишигина, улуустан, нэһилиэктэртэн олоҥхоһуттар, онтон да атыттар бука бары мустан олороҕут. Ол гынан баран Гавриил Гаврильевич Колесов Мэҥэ Хаҥалас бэйэтин, биир нэһилиэгин, биир алааһын, биир үрэҕин, биир түөлбэтин иһигэр баппат, ол ыырыттан тахсыбыта быданнаабыт, бүтүн саха норуотун, култуура, искусство эйгэтин барытын биир саамай чаҕылхай көстүүтэ буолбут таһымнаах киһи.

 

Онон бука барыгытын, сыһыаннаах дьону өссө төгүл Гавриил Гаврильевич Колесов төрөөбүтэ 85 сыла туолар бэлиэ күннэринэн истиҥник эҕэрдэлиибин.

 

Төрүт үгэстэрбит, култуурабыт, өбүгэлэрбит анаан хаалларбыт уус-уран баайдара-дуоллара инникитин даҕаны биһиги норуоту байыта, кыаҕырда, эрчимнээх, күүстээх санаалаах оҥоро турдуннар!