2019 сыл кулун тутар 29 күнүгэр Д.К.Сивцев – Суорун Омоллоон аатынан Судаарыстыбаннай опера уонна балет тыйаатырыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэриллиилэрин Сэбиэтин – VIII Муниципалитеттар икки ардыларынааҕы бииргэ үлэлээһин ассоциациятын VІІІ сийиэһэ үлэтин саҕалаата.

Сийиэскэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта Александр Жирков кыттыыны ылла. Бастакы вице-спикер сийиэс дэлэгээттэрин уонна ыҥырыылаах ыалдьыттарын парламент аатыттан эҕэрдэлээн туран, күн бүгүҥҥэ диэри дойду үрдүнэн бигэ тирэхтээх уонна норуокка өйдөнүмтүө олохтоох салайыныы уорганнарын тиһигэ олохтоно илигин бэлиэтээтэ.

«Биһиги билигин да 2003 сыллааҕы сокуонунан олоробут. Бу иннинэ Россия Федерациятыгар олохтоох салайыныыны тэрийии уопсай тускулун сүрүннүүр икки федеральнай сокуон ылыныллан баран, бэйэлэрин күүстэрин сүтэрэн тураллар. Үһүс, бу билигин туттулла сылдьар «Россия Федерациятыгар олохтоох салайыныыны тэрийии уопсай тускулун туһунан» сокуоммутугар 160-ча кэриҥэ уларытыы уонна эбии киирэн, сокуон көдьүүһүн намтатта», - диэн Александр Жирков бэлиэтээн эттэ.

Итиэннэ парламентарий кулун тутар 19 күнүгэр ылыныллыбыт «Россия Федерациятыгар олохтоох салайыныыны тэрийии уопсай тускулун туһунан» федеральнай сокуоҥҥа уларытыы киллэрэр туһунан» федеральнай сокуон барылын ырытта. Бу сокуон барыла РФ олохтоох салайыныы уорганнарыгар муниципальнай тэриллии буолбатах үс эбэтэр онтон элбэх пууну холбуур «муниципальнай уокурук» диэн муниципальнай тэриллии биир таһымнаах тиһигин киллэрэр сыаллаах.

«Саҥа сокуон бырайыага билигин үлэлиир сокуоҥҥа көннөрү уларытыы киллэрии буолбатах. Бу уларытыы федеральнай сокуон ис хоһоонун бүтүннүү уларытар. Сокуону уларытыы сүрүн соруга – үбү-харчыны кэмчилээһин, олохтоох салайыныыны икки таһымтан (нэһилиэк–улуус) биир таһымҥа көһөрөн судургутутуу. Онтон нэһилиэнньэҕэ төһө туһалаах уонна чугас буоларын билигин этэр эрдэ буолуоҕа», - диэн Александр Николаевич бэйэтин санаатын үллэһиннэ.

Салгыы Александр Жирков дойду үрдүнэн социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыы хайысхатынан 12 национальнай бырайыак үлэлиирин туһунан эттэ. «Национальнай бырайыактары олоххо киллэрии үлэтэ Россия Федерациятын субъектарын кытта быһаччы ситимнээх. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр олох таһымынан тыа сирэ биллэрдик хаалан иһэр. Бу 12 программаҕа хайатыгар да тыа сирэ чопчу эбийиэк быһыытынан ыйыллыбата», - диэн парламентарий бэлиэтээтэ. А.Н. Жирков билигин Бырабыыталыстыбаҕа уонна Федеральнай Мунньахха тыа сирин кэлимник сайыннарыы бырайыага оҥоһулла сылдьарын иһитиннэрдэ. «Бу бырайыак киһилии оҥоһулуннаҕына 13-үс национальнай бырайыак буолан тахсыан сөп. Этии киллэрии больдоҕо ыгым. Ол да буоллар Саха Өрөспүүбүлүкэтэ тыа сиригэр олох таһымын хааччыйар тыа хаһаайыстыбатыгар оҥорон таһаарыыны таһынан атын да хайысхаларга элбэх этиини киллэриэх тустаах. Өрөспүүбүлүкэ сөптөөх уонна тирэхтээх өйөбүлү ыларын туһугар үлэ кэлимник барыахтаах», – диэн эттэ.

«12 национальнай бырайыагы таһынан өссө атын федеральнай бырайыактар бааллар. Россияҕа 43 судаарыстыбаннай программа үлэлиир, олортон өрөспүүбүлүкэ 2018 сыл түмүгүнэн 13-гэр баар. 35 федеральнай тус сыаллаах программаттан Саха сирэ 5-гэр баар. Бу 12 национальнай бырайыагынан өрөспүүбүлүкэ 320 млрд. солк. киллэрэр сыалы-соругу туруорунар. Ити бүтэһиктээх суумма буолбатах. Өрөспүүбүлүкэ салалтатын үлэтэ бу ыйыллыбыт, улахан амбициялаах эрээри, булгуччулаах сыалы-соругу ситиһэргэ туһуланар. Өрөспүүбүлүкэ баһылыга уустук гынан баран, хайаан да толоруллуохтаах соруктары туруорда. Бу ыйыллыбыт соругу бука бары биир санаанан, сомоҕолоһон ситистэхпитинэ, Сахабыт сирин дьонун-сэргэтин олоҕун тупсарыыга, сарсыҥҥы күҥҥэ эрэли күүһүрдэргэ дьоһун хардыы буолуох этэ. Бу соругу ситиһэргэ олохтоох салайыныы уорганнара бэйэлэрин сүрүн кылааттарын киллэриэхтээхтэр», – диэн А.Н.Жирков анаан бэлиэтээтэ.

Ил Түмэн пресс-сулууспата