Игидэйдэр Ил Түмэҥҥэ быыбардаабыт дьокутааппыт Михаил Гуляев былырыын улуус баһылыга Михаил Соров отчуотугар кэлэн, улуус тэрилтэлэрин отчуотун истибитэ. Быйыл, тохсунньу ый 16 күнүгэр, нэһилиэк баһылыга Руслан Захаров отчуотун күн, Ил Түмэн уонна бэйэтин ааспыт сыллааҕы үлэтин түмүгүн иһитиннэрдэ. Кинини кытта СӨ Ил Түмэн Судаарыстыбаннай Мунньаҕын дьокутаата Семен Никитин уонна дьокутаат Павел Пинигин көмөлөһөөччүтэ Егор Попов кыттыыны ыллылар.

Кэккэ сылларга Игидэй нэһилиэгэр элбэх өрүттээх, улахан суолталаах үлэ ыытыллан олоххо киирбитэ киһи хараҕар быраҕыллар. Нэһилиэк тас көстүүтэ, суол-иис биллэ тубуста. Баһылык отчуотуттан иһиттэххэ, кэлэр сылларга өссө элбэх былааннаах үлэ ыытыллара күүтүллэр. Мунньахха кэлбит үгүс дьон нэһилиэк баһылыгын үлэтин биир санаанан “сөптөөҕүнэн” сыаналаатылар.

Норуот дьокутаата Михаил Гуляев бэйэтин отчуотун: “Ил Түмэн дьокутаатыгар кандидатка турар кэммэр, дьоҥҥо-сэргэҕэ туһалаах дьокутаат буоларга үлэлэһиэм диэбитим, тылбар турабын”, - диэн саҕалаата. Ааспыт 2019 сылга норуот дьокутааттарын көрүүтүгэр элбэх үлэ ыытыллыбытын, 8 пленарнай мунньах, 3 парламент Сэбиэтин мунньаҕа, 9 парламент истиитэ, 36 бырабыытыластыба чааһа уонна 39 төгүрүк остуол буолбутун сырдатта. 418 нуормалыыр правовой аакта ылыллыбыт, ол иһигэр 123 сокуон, 7 тирэх, ону таһынан 295 уураах. Ити 123 сокуонтан 74-дүн (60%) СӨ бар дьонун дьокутааттара киллэрбиттэр. Саамай элбэх нуормалыыр правовой аакта судаарыстыба салайыытын, социальнай политика уонна наука, култуура, үөрэх, доруобуйа харыстабылын эйгэлэригэр, ону сэргэ бас билии уонна өрөспүүбүлүкэ экономическай сайдыытын боппуруостарыгар ылыныллыбытын иһитиннэрдэ.

Михаил Дмитриевич ааспыт сыл күһүнүттэн үгүс дьону аймаабыт, Бырабыыталыстыба таһаарбыт №202-дээх уурааҕын көтүрэргэ норуот дьокутааттара үлэ ыытаннар, ону Ил Дархан Айсен Николаев сөпкө өйдөөн, бу уураах тохтотулларын ситиспиттэрин эттэ. “Биллэрин курдук, биир саамай улахан сарбыйыы медицинаҕа турбута. Элбэх балыыһа сабыллан, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 1200 киһини сарбыйан, үгүс киһи үлэтэ суох хаалар куттала бүрүүкээбитэ. Ил Түмэҥҥэ бу боппуруос үгүстүк көрүллүбүтэ. Элбэхтэ “төгүрүк остуоллары”, бырабыыталыстыба чаастарын ыыппыппыт. Билигин балачча улахан кэпсэтии бара турар. Биһиги оптимизация барбата буоллар диэн баҕа санаалаахпыт. Дьон доруобуйата саамай сүрүн боппуруос. Тыа сиригэр балыыһа баар буолуохтаах. Киһи суһал медицинскай көмөнү олорор сиригэр ылыахтаах”, - диэтэ. Дьокутааппыт тыа сиригэр ордук улахан кыһалҕа оптимизация, каадыры сарбыйыы  боппуруоһа буоларын, Ил Түмэн өттүттэн, баар кыһалҕаларга олоҕуран, бырабыыталыстыбаҕа, туһааннаах министиэристибэлэри кытта кэпсэтиһэн, оптимизацияны ыыппат туһугар, олохтоох балаһыанньаны өйдүүр уонна  олохтоох балаһыанньаҕа киирэн, инники өттүгэр сайыннарыы боппуруостарын дьүүллэһэллэрин кэпсээтэ.  

“Хас биирдии дьокутаат быыбардааччыларын кытта  ситимнээх үлэни ыытарга дьулуһар. Нэһилиэктэр баһылыктарын кытта үлэлэстибит, мин биирдиилээн ордук көхтөөх уопсастыбанньыктардыын көрсүтэлээтим. Улуус-улуус, нэһилиэк-нэһилиэк кыһалҕата араас. Бырагыраамабын олоххо киллэрэр туһугар улуустар баһылыктарын, улуустар, нэһилиэктэр дьокутааттарын кытта күүһү, өйү-санааны холбоон үлэлээтибит. Ол ордук көдьүүстээх буолар”, - диэн эттэ. Салгыы, Владимир Путин ааспыт сыл ахсынньы 26 күнүгэр тыа хаһаайыстыбатын өйөөһүн туһунан анал мунньах ыыппытын, онно регионнар салайааччылара санааларын аһаҕастык эппиттэрин туһунан кэпсээтэ. Дойду президенэ тыа сирин кэлим сайыннарыыга өссө элбэх үбү ыытыҥ диэн, Россия Бырабыыталыстыбатыгар дьаһал биэрбитин, онон инникитин элбэх үлэ ыытыллыахтааҕын сырдатта. 

Ил Түмэн дьокутаата Семен Никитин сүрүннээн тыа хаһаайыстыбатын, дьиэ кэргэн политикатын тула сырдатыы оҥордо. Егор Попов: “Ил Түмэн дьокутаата Павел Пинигин быһаччы көмөтүнэн, Чурапчы икки кытыы нэһилиэгин балыыһата оннунан хаалла, оптимизацияҕа барбата”, - диэн сырдатта.

Игидэй нэһилиэгин олохтоохторо Ил Түмэн ыытар үлэтин туһунан киэҥ ис хоһоонноох отчуоту иһиттибит. Дьокутааппыт Михаил Дмитриевич быыбардааччыларын кытта ситимнээх үлэ ыытарын, тыа сирин кыһалҕатын өрөспүүбүлүкэ салалтатыгар туруорсарын телевизорынан көрөбүт, араадьыйанан истэбит, интернет ситимиттэн, хаһыаттан ааҕабыт. Инникитин киниэхэ уонна Ил Түмэн бары дьокутааттарыгар таһаарыылаах, үтүө түмүктээх үлэни баҕарабыт.

Варвара Ефимова – норуот дьокутаата М.Д. Гуляев уопсастыбаннай көмөлөһөөччүтэ