Ил Түмэн ыҥырыытынан муус устар саҥатыгар Дьокуускайга Федерация Сэбиэтин сенатордара, Госдума депутаттара, Российскай Федерация государственнай былааһын ситэриилээх уорганнарын бэрэстэбиитэллэрэ састааптаах улахан делегация кэлэрэ күүтүллэр. Кэпсэтии сүрүн хайысхатынан Дальнай Восток уонна Байкал регионун түргэн тэтиминэн сайыннарыыны сокуон өттүнэн хааччыйыы буолуо.
 
Кэлиҥҥи кэмҥэ Дальнай Восток уонна Байкал регионнарын сайыннарыы Российскай Федерация государственнай политикатын сүрүн хайысхатынан буолла. Владимир Путин Российскай Федерация Президенин дуоһунаһыгар киирэн баран, 2012 сыллаахха “ыам ыйынааҕынан” Ыйаахтарын илии баттаабыта. Анал Ыйааҕынан Президент Дальнай Восток уонна Сибиир регионун сайдыытын түргэтэтиигэ этиилэри киллэрэргэ сорудахтаабыта. 2013 сыл ахсынньы ыйга кини РФ Федеральнай Мунньаҕар туһаайбыт Анал этиитигэр Сибиири уонна Дальнай Востогу сайыннарыы ХХI үйэ устатыгар ыытыллыахтаах сүрүн национальнай соругунан буолуохтааҕын бэлиэтээбитэ.
 
Ити соругу олоххо киллэрии макрорегион социальнай-экономическай өттүнэн ураты сайдыытын ирдиир. Манан сибээстээн, Федерация Сэбиэтин Председателэ Валентина Матвиенко дьаһалынан Дальнай Востогу уонна Байкал регионун сайыннарыы боппуруостарын сокуону өттүнэн хааччыйыыга үлэлиир бөлөх тэрилиллибитэ. Билигин Федерация Сэбиэтигэр   Дальнай Востогу уонна Байкал регионун түргэн тэтиминэн сайыннарыы туһунан федеральнай сокуон барыла оҥоһуллар. Итини сэргэ Саха Республикатын Государственнай Мунньаҕын (Ил Түмэнин) Председателэ Александр Жирков дьаһалынан Дальнай Востогу уонна Байкал регионун кэлимник сайыннарыы эйгэтигэр государственнай политиканы олоххо киллэриини сокуонунан сүрүннүүргэ туһаайыллыбыт этиилэри оҥорууга үлэлиир бөлөх республика парламеныгар тэриллибитэ. Ил Түмэн үлэлиир бөлөҕүн этиилэрэ Вячеслав Штыров салайааччылаах Федерация Сэбиэтин сокуону оҥорор бөлөҕүн кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиир.  
 
Итини сэргэ Российскай Федерация Дальнай Востокка урутаан сайдыы зоналарын хайдах быһаарары көрөр. Ити территориялар чопчу ханна буолуохтаахтара 2014 сылга быһаарыллара сабаҕаланар. Онон  Дальнай Восток уонна Байкал регионун сайыннарыыга икки көрүү баар: бастакытынан, бүтүн региону кэлимник сайыннарыы, иккиһинэн, биирдиилээн территориялары экспорка туһаайан сайыннарыы (үүнүү точкаларынан).
 
Итинник быһаарыылары ылыныах иннинэ Дальнай Восток федеральнай уокуругар уонна Байкал регионугар баар бары субъектар этиилэрэ хайаан да учуоттанара эрэйиллэр. Ол иһин Ил Түмэн Председателэ  Александр Жирков өссө ааспыт сыл ахсынньытыгар  ити боппуруостары Саха сиригэр түмсэн дьүүллэһэри уонна онно РФ Федеральнай Мунньаҕын Федерацияҕа Сэбиэтин Председателин солбуйааччы Вячеслав Штыров салайааччылаах Федерация Сэбиэтин үлэлиир бөлөҕүн көһө сылдьар мунньаҕын чэрчитинэн Дальнай Восток уонна Байкал регионун субъектарын кытта кэккэ сүбэлэһиилэри ыытары көҕүлээбитэ. Ил Түмэн Председателин этиилэрин Федерация Сэбиэтэ өйөөтө – Федерация Сэбиэтин Председателэ Валентина Матвиенко дьаһалынан Дьокуускайга муус устар саҥатыгар Дальнай Восток уонна Байкал регионун сайыннарыы боппуруостарыгар Российскай Федерация сокуоннарын тупсарыыга этиилэри бэлэмниир Федерация Сэбиэтин үлэлиир бөлөҕүн мунньаҕа ыытыллар буолла.
 
Александр Жирков Дальнай Восток уонна Байкал регионун түргэн тэтиминэн сайыннарыы ураты усулуобуйаларын туһунан федеральнай сокуон барыла макрорегион сайдыытын кэлимник көрөрүн уонна Дальнай Восток уонна Байкал регионнарын иһигэр хаһаайыстыбаннай, производственнай, инвестиционнай үлэни ыытарга, нолуок, бюджет, сир сыһыаннаһыыларыгар, тарыыптары уонна сыананы сүрүннээһиҥҥэ быраап өттүнэн чэпчэтиилэри олохтуурун бэлиэтиир. “Бу ылыллыахтаах сокуон үс сүрүн хайысхаҕа ордук күүскэ чопчуламмыт буоларын ситиһэ сатыахпыт, а) сокуон Дальнай Восток сайдыытын тосхолун кытта төһө кыалларынан дириҥник сөп түбэһиэхтээх; б) - экономика сайдыыта, биирдиилээн производствоны тэрийии вахта ньыматынан буолбакка, кэлим сайдыы концепциятыгар тирэҕириэхтээх; в) - чопчу социальнай, экологическай, олохтоох уратыны аахсар характеристикалаах буолуохтаах”, -- диэн бэлиэтиир Ил Түмэн спикерэ.
 
Сокуон барыла Российскай Федерация кэккэ сокуоннарын актарыгар, ол иһигэр, Нолуокка, Бюджекка итиэннэ Российскай Федерация онтон да атын кодексаларыгар, кэккэ федеральнай сокуоннарга уларытыылары киллэрэри эрэйэр.
Ити курдук, Дьокуускайга макрорегион социальнай-экономическай өттүнэн салгыы сайдыытын боппуруостара, ол иһигэр, нэһилиэнньэ интэриэһин көмүскүүргэ, регион дьону бэйэтигэр тардар күүһүн улаатыннарыыга уонна Дальнай Восток уонна Байкал регионун социальнай-экономическай өттүнэн кэлимник сайыннарыыга үчүгэй усулуобуйаны тэрийиигэ туһуламмыт сокуон барылын сүрүн балаһыанньалара, регион бары өттүнэн кэрэхсэбиллээх буолуутун  хайдах хааччыйыы, Дальнай Восток уонна Байкал регионун социальнай-экономическай өттүнэн кэлимник сайыннарыыга табыгастаах усулуобуйалары оҥоруу дьүүллэһиллиэхтэрэ.
 
Александр Жирков этэринэн, Дальнай Востогу уонна Байкал регионун территорияларын кэлимник сайыннарыыны сокуон өттүнэн сүрүннээһиҥҥэ биир санааҕа кэлэри ситиһии Федерация Сэбиэтин көһө сылдьар мунньаҕын сүрүн түмүгүнэн буолуо.
 
Ил Түмэн пресс-сулууспата