Бастакытынан спикер Саһылыкаан оскуолатыгар Билии күнүн бэлиэтиир тэрээһиҥҥэ кытынна. Саһылыкаан Суотту нэһилиэгин кырыы сытар, киһитин ахсаанынан дьоҕус бөһүөлэгэ буолар. Быйылгы үөрэх дьылын оскуолаҕа 9 үөрэнээччилээх көрсөллөр. Маҥнайгы кылааска икки оҕо үөрэнэ киирдэ.  Оскуола төһө да кыра буоллар, каадыр хамсаабакка, коллектив бигэ туруктаахтык, айымньылаахтык үлэлиир. Суолтан-иистэн тэйиччи олороллорун, ахсааннара аҕыйаҕын аахсыбакка, учууталлар, үөрэнээччилэр улууска ыытыллар үгүс тэрээһиннэргэ, олимпиадаларга, ырыа-үҥкүү куонкурустарыгар, ааҕыыларга мэлдьи кыттан ситиһиилэнэллэр. Саха тылын олимпиадатыгар икки оҕо улууска миэстэлэспит.

 

Александр Жирков Ил Түмэн уонна өрөспүүбүлүкэ салалтатын аатыттан саҥа үөрэх дьыла саҕаламмытынан эҕэрдэлээтэ. Кини олохтоохторго туһаайан этиитигэр Сахабыт сиригэр аҕыйах ахсааннаах нэһилиэнньэлээх пуун элбэҕин, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 50-ны кыайбат оҕолоох 200-тэн тахса оскуола баарын санатта. Бу киэҥ нэлэмэн Сахабыт сирин уратыта буоларын, дьоммут-сэргэбит тарҕанан олохсуйбут сириттэн тэйиэ суохтаах уонна ол төһө кыалларынан өйөнүөхтээх диэн санаанан өрөспүүбүлүкэ салалтата үлэлиирин бэлиэтээн эттэ. Бу үлэҕэ аҥардас салалта эрэ буолбакка, кыра түөлбэлэргэ олорооччулар бэйэлэрэ эмиэ көмөлөөх буолуохтаахтарын, сири-уоту айгыраппакка, мөлтөппөккө, дьон олороругар, үлэлииригэр сөптөөх эйгэни тутан, ону бука бары бииргэ бөҕөргөтөн иһиэхтээхпитин ыйда.

 

«Билигин үөрэтии уонна атын сирдэри, дойдулары кытары ситим күүскэ сайдар кэмигэр оҕо билиини ыларыгар мэһэйдэр улам аччаан иһэллэр. Онон биһиги ырааҕыттан-чугаһыттан, бөдөҥүттэн-кыратыттан тутулуга суох, төһө кыалларынан үөрэтии саҥа технологияларынан оскуолалары тэҥҥэ хааччыйыыга үлэлэһиэхтээхпит. Оччоҕуна оҕолор интернет ситиминэн, уо.д.а киэҥ эйгэҕэ тахсар ньымаларынан бэйэлэрин төрөөбүт түөлбэлэригэр олорон, үөрэҕи-билиини тэҥҥэ ылар уонна ол таһымнарынан кимиэхэ даҕаны хотторбот, үтүрүйтэрбэт гына биһиги оннук дьаһаныахтаахпыт. Биллэн турар, киэҥ эйгэ суоҕа оҕоҕо арыый да охсуулаах буолар. Ону суохтаппакка, араас улахан тэрээһиннэргэ, күрэстэргэ оҕолору оҕо саадыттан саҕалаан ыыталаан, ити дьарыктарга барытыгар тэҥҥэ барсан иһиэхтэрин сөп. Кыра түөлбэ оҕолоро киһи быһыытынан өр кэмҥэ диэри өйдөрүн-санааларын ыспакка, чөл тутан олорор кыахтаахтара бу атын ханнык да киин, улахан түөлбэлэргэ суох кинилэр ордуктара, ону эмиэ умнумуохха наада. Итиэннэ биир өттүнэн бу маннык кыра бөһүөлэктэргэ үөрэх тэрилтэлэрэ бааллара бу түөлбэлэргэ дьон үптээх-харчылаах, үлэлээх буолуутугар ситимнээх, бэйэ-бэйэтигэр туһалаах буоллаҕа. Инники өттүгэр кыра түөлбэлэри өйөөһүн политиката өрөспүүбүлүкэҕэ тохтуо суоҕа, салҕанан бара туруоҕа. Сүрүн өттө эһигиттэн бэйэҕититтэн тутулуктаах, төһө кыалларынан сиргитин-уоккутун үчүгэйдик тутан, ньир-бааччы олоруҥ», -- диэтэ спикер уонна оҕолорго, оскуола педагогическай коллективыгар, бары үлэһиттэргэ быйылгы 2018-2019 үөрэх дьыла ситиһиилээх буоларыгар баҕа санаатын эттэ.

 

Улуус үөрэҕин управлениетын начальнига Ирина Тарская, Суотту нэһилиэгин баһылыга Василий Иванов, оскуола директора Василий Филиппов, маҥнайгы кылаас учуутала Эльвира Бурнашева бэйэлэрин эҕэрдэлэрин тиэртилэр, үөрэнээччилэргэ үчүгэй бэрээдэги, кыһаллан үөрэнэллэригэр, төрөөбүт дойдуга туһалаах дьон буола улааталларыгар, коллективка үрдүк ситиһиилэри, саҥа үөрэх дьылыгар үлэ өссө тэтимнээхтик барарыгар бары күүһү уурары баҕардылар.

 

Маҥнайгы кылааска киирбиттэрин бэлиэтинэн Туйулҕан Салгынов уонна Сеня Портнягин хоһоон доргуччу аахтылар уонна чуораан тыаһын чугдаарда тыаһаттылар.

 

 

Хоноҕор сүрүн оскуолата, өрөспүүбүлүкэ биир кырдьаҕас үөрэҕин кыһата, ааспыт үөрэх дьылыгар 125 сылын туолбута. Сэрии сылларыгар оскуола базатыгар үс оройуонтан сэриигэ барааччылар байыаннай бэлэмнэниини ааспыттара. Бу тирэх пуун тэриллибитэ 75 сылыгар улуус үөрэнээччилэригэр байыаннай үөрэх ыытылынна. Бу ааспыт үөрэх дьылыгар хоноҕордор оскуола аатын сүгэр Сергей Васильев-Борогонскай төрөөбүтэ 110 сылын туолбутун бэлиэтээбиттэрэ.

 

Оскуола директора Таисия Шамаева быйылгы үөрэх дьылыгар оскуолаҕа 41оҕо үөрэнэрин, маҥнайгы кылааска 6 оҕо үөрэнэ киирбитин, 36 үлэһиттэн учуутала 20-тин, бастакы категориялаах 4 учуутал, үрдүк категориялаах 3 учуутал баарын  билиһиннэрдэ. Быйылгы үөрэх дьылыгар английскай тыл предметигэр уонна алын сүһүөх кылааска икки саҥа учуутал үлэлии кэлбит.

 

Хоноҕор -- урут-уруккуттан үөрэх-билии эргийэ киинэ. Ол курдук манна техникум үлэлиир. Техникум директора Андрей Стрекаловскай  Хоноҕор оскуолата улуус үөрэхтээһинин биир форпоһа буолуо диэтэ. Кини Ил Дархан ыйааҕа балаҕан ыйын бүтүүтэ үөрэх эйгэтигэр тахсыахтааҕын санатта. Билигин буолар хамсааһыннарга кыттыһан, саҥа идэлэргэ, айти-технологияларга киириигэ бэлэм буолуохтаахпыт диэн эттэ. 

 

Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков Хоноҕор оскуолата Саха сиригэр, улууска биир кырдьаҕас оскуола буоларын, кини баай историята өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин сайдыытын историятыгар сурулла сылдьарын, онон ити  үөрэнээччилэргэ, коллективка, төрөппүттэргэ улахан эппиэтинэстээҕин бэлиэтээтэ. Спикер өрөспүүбүлүкэбитигэр инники өттүгэр элбэҕэ суох нэһилиэнньэлээх түөлбэлэри төһө кыалларынан илдьэ хаалар уонна кинилэри салгыы сайыннарар туһугар үлэ барыахтааҕын эттэ. Онон түөлбэлэрбит, нэһилиэнньэлээх пууннарбыт бука бары чөл хаалыыларыгар, ол онно  өрөспүүбүлүкэ салалтата эрэ буолбакка, олохтоох дьон, салалта, тэрилтэлэр эпиэтинэһи тэҥинэн сүгэллэрин ыйда.

 

«Биһиэхэ билии-көрүү эрэ таһыма буолбакка, киһи олоххо бэлэмнээх буолуута ол билигин  күрэскэ турар. Өрөспүүбүлүкэ саҥа салалтата атырдьах ыйын 21 күнүгэр үөрэх дьылын көрсө нэһилиэнньэҕэ анаммыт туһаайыытыгар бэлиэтээбитин курдук, билигин интеллект уонна куйаар эйгэтин сайдыытыгар киһи бэйэтин таһымын, бэйэтин кыаҕын көрдөрөрүгэр атын киин сирдэргэ эрэ тиийэн олорор диэн буолбакка, ханнык баҕарар сир ырааҕыттан-чугаһыттан, бөдөҥүттэн-кыратыттан тутулуга суох, бэйэтин таһымын сайыннарар уонна ол таһымынан иҥнигэһэ суох ханна баҕарар аан дойдуга олорор омуктары, сударыыстыбалары кытта күрэстэһэр кыахтаах. Оннук таһымҥа билигин сайдыы кэлэн эрэр. Онон хас биирдии оҕо тус бэйэтин билиитэ, интеллектуальнай таһыма билигин быһаарар суолталаах. Ону биһиги мүлчү туппакка, оҕолорбутугар ол таһымы иҥэриэхтээхпит», -- диэн спикер бэлиэтээн эттэ.

 

 

Суотту агротехнологическай хайысхалаах оскуолатын директора Ирина Петухова билиһиннэрбитинэн, саҥа үөрэх дьылын 15 кылааска 200 оҕолоох көрсөллөр. Маҥнайгы кылааска 12 оҕо киирбит, 11 кылааска 16 оҕо үөрэнэр. Быйыл оскуоланы 22 оҕо, ол онтон иккитэ кыһыл көмүс мэтээлинэн бүтэрбит. 11 оҕо үрдүк үөрэххэ киирбит. Сайыҥҥы сынньалаҥҥа оскуола базатыгар 5 үлэ, сынньалаҥ лааҕыра үлэлээбит. Оҕолор оҕуруот аһын олордууга, сайылыкка ньирэй көрүүтүгэр, от оттооһунугар, күрүө тутутугар, уо.д.а үлэлээбиттэр. Үүнэр көлүөнэ фондата ыыппыт көрүүтүгэр оскуола үрдүкү кылааһын оҕолоро бырайыак оҥорон, 100 тыһ.солк.  грант ылбыттар.

 

Суотту нэһилиэгин улахан оскуолатын коллективын спикер Александр Жирков эҕэрдэлииригэр маннык диэн бэлиэтээн эттэ: «Биһиги билигин киһи аймах сүнньүнэн бэйэтин тус билиитигэр, кыаҕар, интеллектуальнай таһымыгар эрэнэр уонна ол онно тирэҕирэн төрөөбүт түөлбэтин, улууһун, норуотун, дойдутун сайыннарыыга киирсэр кэмигэр кэллэ.  Билигин хас биирдии оҕо, ыччат бэйэтин кыаҕын, таһымын үрдэтиигэ учууталлар, иитээччилэр, төрөппүттэр сүрүн болҕомтоҕутун ууруохтааххыт. Аан дойду үрдүнэн дьон бэйэ-бэйэтин кытта ыраах-чугас баарыттан тутулуга суох, сир шарын хайа баҕарар улаҕатыгар олорор омуктары кытта ситимҥэ тахсар кыахтаах кэмэ кэллэ. Бу оҕолор оскуолаҕа үөрэнэн сылдьан, бэйэлэрин билиилэрин, кыахтарын, таһымнарын атын дойдулар оҕолорун, атын норуоттар ыччаттарын кытта тургутуһар, сибээс олохтуур, тэҥҥэ сайдар кыахтаннылар. Саҥа үөрэх дьыла эһиэхэ хас биирдиигитигэр үчүгэй ситиһиилэрдээх, үтүө түмүктэрдээх буоллун. Төрөөбүт дойдугут, норуоппут туһугар үлэҕэ дьулурдаах, күүстээх санаалаах буолуоххайыҥ», -- диэтэ спикер.

 

Мустубут дьону Билии күнүнэн СӨ экологиятын, айылҕа баайын туһаныытын, ойуур хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччы Яков Заровняев эҕэрдэлээтэ. Кини өрөспүүбүлүкэҕэ 15 тыһ. тахса оҕо бастакы кылааска киирбитин иһитиннэрдэ. Бу оҕолортон кэнэҕэс туруу үлэһиттэр, дойдуларын ааттатар үтүө дьон тахсыахтара. Ол иннитэн ситиһиилээх, олоххо дьулуурдаах дьон буолуҥ диэн баҕа санаатын эттэ.

 

Арыы Тиит алын сүһүөх оскуола-саадыгар быйылгы үөрэх дьылыгар үс оҕо үөрэнэр, маҥнайгы кылааска киирэр оҕо суох. Оҕо саадыгар 6 оҕо сылдьар. Коллектив 10 үлэһиттээҕиттэн учуутала - икки, иитээччитэ - биир.

 

Үөрүүлээх түгэнинэн бэйэлэрин эҕэрдэлэрин Бороҕон нэһилиэгин баһылыга Василий Алексеев, оскуола директора Анастасия Поротова эттилэр.

Александр Жирков: «Оскуола хас биирдии оҕото бэйэтин ис кыаҕын таба арыйан, кини билиитин-көрүүтүн таһымын атын оскуолалар, атын улуустар, атын куораттар, атын дойдулар оҕолорун кытта тэҥҥэ күрэстэһэр кыахтаах үйэҕэ кэлэн олоробут. Онон оскуола коллектива оҕо аҕыйаҕыттан тутулуга суох, оҕолоргутун хас биирдиилэрин ити таһымҥа, ити эйгэҕэ тахсалларыгар кыах биэриэххитин наада. Билигин дойду икки ардыгар билии өттүгэр кыраныысса суох. Бэйэтин билиитин, таһымын ханна баҕарар олорон сайыннарар. Онно киниэхэ сөптөөх усулуобуйа тэриллиэхтээх, ол өрөспүүбүлүкэ салалтатын соруга. Үөрэх коллектива бука бары кыһанан,  ханнык баҕарар таһымҥа оҕо билиитин таһаарар кыахтааххыт. Ити үлэҕэ хас биирдиигитигэр ситиһиини баҕарабын», -- диэн эттэ.

 

Бу күн Ил Түмэн спикерэ Суотту нэһилиэгин олохтоохторун кытта көрүстэ. Нэһилиэккэ билиҥҥи үлэ-хамнас туругун, кыстыкка бэлэмнэнии туһунан нэһилиэк баһылыга, тэрилтэлэр салайааччылара иһитиннэрии оҥордулар, ханнык тирээн турар кыһалҕалар баалларын кэпсээтилэр. Спикер өрөспүүбүлүкэ социальнай-экономическай туругун, билиҥҥи кэмҥэ туох уларыйыы тахсарын, сүрүн болҕомто ханнык боппуруостарга уурулларын сиһилии кэпсээтэ.

 

Улууска икки күннээх сырыытыгар спикер Бэрт Ууһун олохтоохторун кытта көрүстэ. Хочуолунайы, оскуолаҕа өрөмүөн ыытылла турарын көрдө. Оскуолаҕа быйылгы үөрэх дьылыгар 134 оҕо үөрэнэр, педколлектив 47 үлэһиттээҕиттэн 27-тэ педагог. 17 оҕо маҥнайгы кылааска киирбит. Федеральнай программанан тутуута саҕаламмыт, эһиил үлэҕэ киириэхтэх култуура киинин дьиэтин көрдө. Маны сэргэ спикер I Өспөх нэһилиэгэр саҥа кулууп аһыллыытыгар кытыыны ылла.  Ити курдук түөрт нэһилиэги хабар спикер сырыыта көдьүүстээхтик түмүктэннэ.