Официальная символика
Конституция Республики Саха (Якутия) от 4 апреля 1992 года провозглашает Республику Саха (Якутия) демократическим правовым государством. И как таковое она имеет собственную отличительную символику, а именно свой Государственный герб, флаг и гимн.
Официальное описание Государственного герба и Государственного флага изложено в статье 47 Конституции Республики Саха (Якутия) от 4 апреля 1992 г.
Проект Государственного герба Республики был принят на XVI сессии Верховного Совета республики XII созыва 26 декабря 1992 года и не претерпел изменений по сегодняшний день.
1992 сыл муус устар 4 күнүгэр ылыныллыбыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуона Саха Өрөспүүбүлүкэтин демократическай, быраабы тутуһар судаарыстыбанан билиммитэ. Онон судаарыстыба буоларын быһыытынан бэйэтэ ураты буолар бэлиэлээх, ол курдук, судаарыстыбаннай дьаралыктаах, былаахтаах уонна өрөгөй ырыалаах.
Судаарыстыбаннай дьаралык уонна судаарыстыбаннай былаах туһунан 1992 сыл муус устар 4 күнүнээҕи Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуонун 140 ыстатыйатыгар официальнайдык ойуулаан суруллубута.
Өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай дьаралыгын барыла өрөспүүбүлүкэ XII ыҥырыылаах Үрдүкү Сэбиэтин XVI сессиятыгар ылыллыбыта уонна күн бүгүҥҥэ диэри уларыйыыга түбэһэ илик.
Государственный герб Республики Саха (Якутия) представляет собой круг, в центре которого изображение древнего всадника со знаменем с наскальных рисунков реки Лены, на фоне солнечного диска - щита, помещенного в обрамление с традиционным национальным орнаментом в виде семи ромбических кристаллообразных фигур и надписями "Республика Саха (Якутия)" и "Саха Өрөспүүбүлүкэтэ".
В цветном изображении Государственного герба Республики Саха (Якутия) солнце - серебристого, всадник - тёмно-красного, обрамление - тёмно-голубого, орнамент и надпись - белого цвета". (ст.140 раздел VII Конституции Республики Саха (Якутия).
Изображение древнего всадника со знаменем полностью воспроизведено с наскальных рисунков у деревни Шишкино, выше г. Верхоленска, не доходя 18 км. до села Качуг. Наскальные рисунки относятся к 6 - 9 в.в. нашей эры и являются наследием народа курыкан, считающихся предками якутов. Всадник на гербе Республики Саха (Якутия) символизирует объединение людей, народов, живущих в республике. Под знаменем подразумевается единение племени и его могущество, власть и начало государственности. Ромбовидный орнамент, украшающий обрамление, присущ всем северным народам и одновременно напоминает кристаллики ограненного алмаза, также своеобразного символа Республики Саха (Якутия). Количество орнаментальных фигур - 7 обозначает единство семи народов нашего края: якутов, русских, эвенков, эвенов, чукчей, долганов, юкагиров.
Голубой цвет на гербе символизирует честь, верность, надежность и искренность. Белый и серебристый - чистоту чувств и помыслов людей.
Государственный герб Республики Саха (Якутия) принят Законом Республики Саха (Якутия) от 26 декабря 1992 года № 1288-ХII "О Государственном гербе Республики Саха (Якутия)".
Авторы: Осипов А.Н., Парников В.С., Игнатьев В.Н., Потапов И.А.
Внесен в Государственный геральдический регистр России за № 182.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай дьаралыгынан төгүрүк күн – куйах кыһамыгар сэттэ ромб курдук кристаллыы көрүҥнээх фигуралардаах омук үгэс буолбут киэргэлинэн итиэннэ «Республика Саха (Якутия)» уонна «Саха Өрөспүүбүлүкэтэ» диэн суруктарынан тулаламмыт төгүрүмтэ буолар, ол ортотугар Өлүөнэ өрүс тааска уруһуйдарыттан ылыллыбыт былаахтаах былыргы аттаах киһи ойууламмыт.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай дьаралыгын өҥнөөх ойуутугар күн - үрүҥ көмүстүҥү, аттаах киһи – хараҥа кыһыл, тулалааһына – хараҥа халлаан күөҕэ, киэргэлэ уонна суруктара – маҥан өҥнөөхтөр (Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуонун VII түһүмэҕин 140 ыстатыйата).
Былааҕы күөрэччи туппут аттаах киһи уруһуйа Верхоленск куораттан үөһээ Качуг сэлиэнньэҕэ 19 км тиийбэккэ эрэ, Шишкино дэриэбинэттэн тэйиччи сиргэ баар тааска ойууламмыт уруһуйдартан (суруктартан) үтүгүннэрэн оҥоһуллубута. Бу тааска уруһуйдар (суруктар) биһиги эрабыт 6 – 9 үйэлэригэр оҥоһуллубуттара биллэр уонна сахалар төрүттэринэн буолар курыкаан норуотун баай нэһилиэстибэтинэн буолар. Саха Өрөспүүбүлүкэтин дьаралыгар былааҕы күөрэччи туппут аттаах киһи өрөспүүбүлүкэҕэ олорор дьон, норуот түмсүүтүн көрдөрөр. Былаах норуот биир буолуутун уонна модунун, былааһын уонна судаарыстыбаннай тутулун көрдөрөр. Киллэһик буолбут ромбиктыы киэргэл хотугу омуктарга киэҥник тарҕаммыт ойуу буолар уонна кырыыламмыт алмаас кристалликтарыгар ханыылаһар, ол Саха Өрөспүүбүлүкэтин ураты туспа бэлиэтин көрдөрөр. 7 ахсааннаах орнамент быһыытынан ойуулар биһиги кыраайбытыгар олохсуйан олорор биир дьылҕалаах сэттэ омук норуотун: саха, нуучча, эбээн, эбэҥки, чукча, долгаан, дьукаагыр бэлиэтиир.
Дьаралыкка сырдык халлаан күөх өҥ чиэһи, эрэллээх тутулу, бигэ уонна истиҥ сыһыаны бэлиэтиир. Маҥан өҥ уонна үрүҥ көмүс өҥ - дьон истиҥ иэйиитин уонна ыраас санаатын көрдөрөр.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай дьаралыга «СӨ судаарыстыбаннай дьаралыгын туhунан» СӨ 1992 сыл ахсынньы 26 күнүнээҕи 1288-XII №-дээх Сокуонунан ылыллыбыта.
Автордар: Осипов А.Н., Парников В.С., Игнатьев В.Н., Потапов И.А.
Россия судаарыстыбаннай геральдическай регистрыгар 182 №-нэн киирбитэ.
Государственный флаг Республики Саха (Якутия) представляет собой прямоугольное полотнище, состоящее из четырех разновеликих горизонтальных полос соответственно голубого, белого, красного и зеленого цветов. Соотношение ширины полос к ширине флага: голубой полосы - 3/4ширины флага, белой полосы - 1/16, красной полосы - 1/16, зеленой полосы - 1/8 ширины флага.
На середине голубой полосы расположен круг белого цвета. Диаметр круга составляет 2/5 ширины флага. Отношение ширины флага к его длине - 1:2." (ст.140 разд.VII Конституции Республика Саха (Якутия)
В таком виде флаг впервые был разработан и одобрен на VI сессии Верховного Совета 14 октября 1992 года.
Сочетание голубого, белого и красного цветов соответствует цветовой гамме Государственного флага Российской Федерации и подчеркивает то, что Республика Саха (Якутия) является субъектом Российского государства. (Сафронов Ф.Г. Энциклопедия Якутии. - М., 2000. - Т.1.)
Белоснежная полоса на флаге в сочетании с солнцем на фоне голубого неба раскрывает суровую красоту Севера, экстремальные условия жизнедеятельности людей, чистоту нравов и помыслов народов Севера. Кроме того, солнце подчеркивает преемственность поколений и дань уважения к традиционным верованиям предков - якуты считали себя "детьми белого солнца". Зеленый цвет - цвет плодородия, возрождения, символ дружбы и братства. Красный цвет - символ жизненных сил, красоты и верности родной земле, дань памяти поколений.
Государственный флаг Республики Саха (Якутия) принят Законом Республики Саха (Якутия) от 14 октября 1992 года № 1158-XII "О Государственном флаге Республики Саха (Якутия)".
Авторы: Слепцова Л.Д., Старостин М.Г., Захарова А.П
Внесен в Государственный геральдический регистр России за № 183.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай былааҕа түөрт араас кэтиттээх, туһааннааҕынан халлаан күөҕэ, үрүҥ, кыһыл уонна от күөҕэ өҥнөөх сытыары балаһалартан турар көнө муннуктаах таҥас. Былаах кэтитигэр балаһалар кэтиттэрин тэҥнэбилэ: халлаан күөҕэ балаһа – былаах кэтитин 3/4, үрүҥ балаһа – былаах кэтитин 1/16, кыһыл балаһа – былаах кэтитин 1/16, от күөҕэ балаһа – былаах кэтитин 1/8 ылар.
Халлаан күөҕэ өҥнөөх балаһа ортотугар маҥан төгүрүк баар. Төгүрүк диаметра былаах кэтитин 2/5 ылар. Былаах кэтитин тэҥнэбилэ кини уһунугар – 1:2. (Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуонун VII түһүмэҕин 140 ыстатыйата).
Былаах маннык көрүҥэ аан бастаан 1992 сыл алтынньы 14 күнүгэр буолбут Үрдүкү Сэбиэт VI сессиятыгар бигэргэппитэ.
Халлаан күөҕэ, үрүҥ уонна кыһыл өҥ дьүөрэлэһиитэ Российскай Федерация судаарыстыбаннай былааҕын өҥүгэр сөп түбэһэр, итиэннэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Россия судаарыстыбатын субъега буоларын көрдөрөр. (Ф.Г.Сафонов. Сахалар энциклопедиялара. 1 туом).
Былаах күөнүгэр күөх халлааннаах күннүүн хаар маҥан балаһа дьураа дьүөрэлэһиитэ Хоту дойду дьиппиэн кэрэтин, тыйыс айылҕалаах эйгэҕэ айар-үлэлиир Хоту сиргэ олохсуйбйт дьон ыраас санаатын, сиэрин-майгытын кэрэһэлиир. Ону таһынан, Үрүҥ күн көлүөнэттэн көлүөнэ утумнаах ситимин уонна төрүттэрбит төрүт итэҕэллэригэр ытыктабыл бэлиэтин көрдөрөр, сахалар бэйэлэрин «үрүҥ күн оҕолорунабыт» дэнэллэрэ. От күөх өҥ - өҥ-быйаҥ, барҕарыы, сайдыы, доҕордоһуу уонна сомоҕолоһуу бэлиэтэ. Кыһыл өҥ олоххо тардыһыы бэлиэтэ, кэрэҕэ уһуйууну уонна төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буолууну, көлүөнэлэр утумнаах буолууларын ытыктабылын бэлиэтиир.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай былааҕа «СӨ судаарыстыбаннай былааҕын туhунан» СӨ 1992 сыл алтынньы 14 күнүнээҕи 1158-XII №-дээх Сокуонунан ылыллыбыта.
Автордар: Слепцова Л.Д., Старостин М.Г., Захарова А.П.
Россия судаарыстыбаннай геральдическай регистрыгар 183 №-нэн киирбитэ.
Государственный гимн Республики Саха (Якутия)
| Музыка К.А. Герасимова, Слова С.И. Тарасова, М.Е. Тимофеева, Перевод В.Н. Федорова Якутия, ты светом зари
Припев:
Привольно Лена наша течет, Припев
Земля Саха, святыни твои Припев |
На якутском языке:
Саха Өрөспүүбүлүкэтин өрөгөйүн ырыата
| К.А. Герасимов музыката С.И. Тарасов, М.Е. Тимофеев тыллара Сахам сирэ дьоллоох тускуга Саһарҕалыы ыҥыра ыллыыр, Илинтэн арҕаа ол кустуга Алмаас таас курдук сандаара сырдыыр. Хос ырыата: Барҕа быйаҥнаах Сахам дойдута Модун Россия киэн туттуута; Өркөн-өрөгөй тойугун туойдун, Үүнэр үйэҕэ үрдүү туруохтун! Үллэр үөстээх Өлүөнэ Эбэ Өлбөт-мэҥэ угуттуур уулаах. Элбэх омукка эрчим эбэр, Или-эйэни олохтуур уохтаах. Хос ырыата. Ааспыт кэммит айхаллаах суола Арчылыыр аар алгыһын биэрдэ, Сахабыт сирэ дьоһун, дуолан Сайдыы аартыгар түөрэҕэ түстэ. Хос ырыата. |
Государственный гимн Республики Саха (Якутия) принят Законом Республики Саха (Якутия) от 15 июля 2004 года 151-№ 313-III "Об официальной символике в Республике Саха (Якутия)".