Москваҕа Кыһыл болуоссакка бэс ыйын 25-29 күнэригэр Литература сылын чэрчитинэн “Россия кинигэлэрэ” фестиваль ыытылынна. Бу улахан тэрээһиҥҥэ “Бичик” кинигэ кыһата быыстапкаҕа анаан 100-чэкэҕэ чугаһыыр кинигэни илдьэн көрдөрүүгэ туруорда. Олортон өрөспүүбүлүкэ парламенын спикерэ Александр Жирков бырайыагынан уонна хомуйан оҥоруутунан тахсыбыт “Манааc: кыргыз героическай эпоһа” кинигэ Россияҕа 2014 сыл “Бастыҥ кинигэтинэн” ааттанна.
Кинигэҕэ кыргыз героическай эпоһын сахалыы тылбааһа тахсыбыта. Россия кинигэ таһаарааччыларын Ассоциациятын (АСКИ) тэрийиитинэн ыытыллыбыт 2014 сылга бэчээттэнэн тахсыбыт кинигэ куонкуруһугар Александр Жирков сүрүн редактор быһыытынан таһаартарбыт “Манаас: кыргыз героическай эпоһа” кинигэтэ “Культуралар алтыһыыларыгар кылаатын киллэрэр “Бастыҥ кинигэ” номинацияҕа бастаата уонна “Сыл бастыҥ кинигэлэрэ” диэн АСКИ бырабылыанньатын дипломунан наҕараадаланна.
ЮНЕСКО Москваҕа бюрота “Аан дойду норуоттарын эпическэй пааматынньыктара” сериянан тахсыбыт “Манаас: кыргыз героическай эпоһа” литературнай уус-уран кинигэ иһин “Культуралар алтыһыыларыгар уонна культура нэһилиэстибэтин өйөөһүҥҥэ биллэр-көстөр кылааты киллэрэр 2014 сыл “Бастыҥ кинигэтэ” диплому “Бичик” кинигэ кыһатыгар туттарда.
Санатан эттэххэ, кыргыз “Манааһын” сахалыы уонна саха олоҥхотун кыргызтыы тахсыбыт кинигэлэрин сµрэхтэниитэ 2014 сыл сэтинньи 13 күнүгэр Кыргызтан Бишкек куоратыгар ыытыллыбыта. Олоҥхо 10 сылын бэлэмнээн ыытар өрөспүүбүлүкэтээҕи Национальнай тэрийэр кэмитиэт көҕүлээһининэн “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхону уонна кыргыз норуотун “Манаас” эпоһын тылбаастааһын үлэтэ бырайыак автордара Ил Түмэн спикерэ, “Аан дойду норуоттарын эпостара” норуоттар икки ардыларынааҕы ассоциация вице-президенэ, Олоҥхо 10 сылын бэлэмнээн ыытар Национальнай тэрийэр кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков уонна Кыргыз Өрөспүүбүлүкэтин Геройа, Кыргызстан народнай суруйааччыта, профессор “Аан дойду норуоттарын эпостара” норуоттар икки ардыларынааҕы ассоциация президенэ Бексултан Жакиев сүрүннээһиннэринэн 2011 сылтан саҕаламмыта.
“Манааһы” сахалыы тылбаастааһыҥҥа Александр Жирков салалтатынан педагогическай наука кандидата Тамара Петрова, «Күрүлгэн» литературнай альманах редактора Афанасий Гуринов-Арчылан, Сунтаар улууһун Кутана нэһилиэгин олохтооҕо, фольклорнай-литературнай музей-дьиэ үлэһитэ Трофим Кириллин үлэлэспиттэрэ. Афанасий Гуринов-Арчылан уонна Тамара Петрова тылбаас биир варианын, иккис варианы Трофим Кириллин оҥорбуттара. Александр Николаевич сүрүн редактор быһыытынан тылбаас икки варианын тэҥинэн кинигэҕэ киллэрэр туһунан быһаарыы ылыммыта. Итиннэ эбии Бексултан Жакиев нууччалыы тексин киллэрбитэ. Бу бырайыагы биһирээн, ЮНЕСКО икки шедеврин хардарыта тылбааһын киэҥ эйгэҕэ тахсыытын өйөөн, Кыргызстан ЮНЕСКО-ҕа национальнай комитета уонна Россия ЮНЕСКО-ҕа национальнай комитета бэйэлэрин эгидаларын биэрбиттэрэ.
Икки уруулуу норуоттар эпостарын тылбаастааһыҥҥа ыытыллыбыт үлэ түмүгүнэн 2014 сыл сэтинньитигэр “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхо Кыргызтан “Турар” кинигэ кыһатыгар кыргыз тылынан, онтон “Манаас” кылгатыллыбыт текстэ сахалыы тылынан “Бичик” кинигэ национальнай кыһатыгар бэчээттэммиттэрэ. Бу бырайыак М.К.Аммосов аатынан ХИФУ (ректор Е.И.Михайлова) сайдыыга программатын Дирекциятын иһинэн үбүлэнэн, кинигэлэр 1000 ахсаанынан тахсыбыттара. Икки аймахтыы норуоту түмэр бырайыагы билиһиннэрии кыргыз аатырбыт манасчыта Саякбай Каралаев төрөөбүтэ 120 сылыгар анаммыт үөрүүлээх тэрээһинин кытта сөп түбэһиитэ биир туспа суолталаах: «Манас» сахалыы тылбааһа кини толорбут, кылгатыллыбыт көрүҥүнэн бэчээттэммитэ.
“Куонкуруска Россия 50-тан тахса регионуттан уонна биэс омук дойдутуттан 200-тэн тахса издательство 17 номинацияҕа кытынна. Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков иилээн-саҕалаан таһаартарбыт “Манаас” диэн кыргыз эпоһа сахалыы тылбаастаммыт кинигэтэ лауреат буолан, Россия кинигэ таһаарааччыларын куонкуруһугар “Культуралар алтыһыыларыгар кылаатын киллэрэр “Бастыҥ кинигэ” диэн саамай үрдүкү наҕарааданы ылла. Онон биһиэхэ Россия бастакы бэчээттээччитэ Иван Федоров аатынан үрдүк наҕарааданы туттардылар. “Манааһы” сахалыы тылбаастаан таһаарыы бырайыагын ааптарын быһыытынан Александр Николаевич кыргызтары кытта кэпсэтэн, элбэхтик үлэлээбитин түмүгэр бу ситиһилиннэ”, -- диэн эттэ “Бичик” кинигэ кыһатын генеральнай директора Август Егоров.
“Александр Жирков олоххо киллэрэр бырайыактарын Россия таһымыгар биһирииллэрин көрдүбүт, Ил Түмэн спикерэ норуоттар эпос курдук сүдү культураларын сайыннарыыга, тарҕатыыга наадалаах общественнай, социальнай суолталаах бырайыактарга үлэлиир диэн сыаналыыбыт. Манна даҕатан эттэххэ, 2011 сыллаахха Россия “Сыл бастыҥ кинигэтэ” диэн “Роспечать” диэн бэчээт федеральнай агентствота ыытар Москватааҕы бэчээт быыстапкатын үрдүк таһымнаах куонкуруһугар Александр Жирков бырайыагынан биһиги кыһабыт үс томунан таһаарбыт кинигэтэ, “Саха театрын антологията” Россия “Сыл бастыҥ кинигэтин” үрдүк аатын ылан турар”, -- диэн салгыы кэпсиир Август Егоров.
ХИФУ профессора, эпосовед Василий Илларионов “Манаас” кинигэтэ Россия кинигэтин быыстапкатыгар үрдүктүк сыаналаммытын туһунан үөрүүлээх сонуну истибититтэн үөрэн-көтөн туран, бу курдук санаатын үллэстэр: “Кыргызтаҥҥа 1999 сыллаахха “Аан дойду норуоттарын эпостара” диэн аан маҥнайгы норуоттар икки ардыларынааҕы улахан конференция буолбута. Онно тэриллибит “Аан дойду норуоттарын эпостара” норуоттар икки ардыларынааҕы ассоциация президенинэн Кыргыз Өрөспүүбүлүкэтин Геройа, Кыргызстан народнай суруйааччыта, профессор Бексултан Жакиев, вице-президенинэн Александр Жирков талыллыбыттара. Онтон ыла Александр Николаевич бу норуоттар эпостарыгар уонна олоҥхо боппуруостарыгар элбэхтик үлэлиир. Кини оччолортон Президент Михаил Николаевы кытта биир тылы булан, бу үлэҕэ үп-харчы, онтон да атын өттүнэн өйөбүлү ылары ситиспитэ, олоҥхобут киһи аймах тылынан уус-уран улуу айымньытынан ЮНЕСКО таһымыгар билиниини ылыытыгар оруола улахан. Олоҥхоҕо ыытар бары үлэбитигэр кини өйөбүлүн, көмөтүн, сүбэтин элбэхтэ туһаммыппыт диэн этиэххэ наада. “Аан дойду норуоттарын эпостара” бырайыак иһинэн биһиги саха олоҥхотун олоҥхо тыллаах, эпостаах норуоттар тылларыгар хардарыта тылбаастаан таһаарыыга утумнаахтык үлэлии сылдьабыт, инники өссө да элбэх үлэ күүтэр”.
Ити курдук Саха сирэ ЮНЕСКО үрдүк аатынан икки аймахтыы норуоттар эпостарын тылбаастаан, кинигэ оҥорон киэҥ эйгэҕэ таһаарар сыралаах үлэтэ Россия таһымыгар дьоһуннук сыаналанна.
Ил Түмэн пресс-сулууспата
Литературно-художественное издание «Манаас: героический эпос кыргызов» признано лучшим изданием фестиваля "Книги России"
25- 29 июня 2015 года на Красной площади Москвы прошел фестиваль "Книги России", организованный в рамках Года литературы в России. Национальное книжное издательство «Бичик» Республики Саха (Якутия) представило на выставке около 100 наименований, среди которых книга «Манаас» названа лучшим изданием 2014 года. Спикер парламента Якутии Александр Жирков является автором идеи и составителем издания кыргызского героического эпоса «Манас» на якутский язык.
В конкурсе лучших изданий 2014 года, организованном Ассоциацией книгоиздателей (АСКИ) России, книга «Манас: героический эпос кыргызов» признана лучшей в номинации «Лучшее издание, вносящее вклад в диалог культур». Национальное книжное издательство «Бичик» награждено дипломом правления АСКИ «Лучшие книги года».
Это же литературно-художественное издание «Манас: героический эпос кыргызов» в серии «Эпические памятники народов мира» было оценено дипломом «Лучшее издание, вносящее значительный вклад в диалог культур и поддержку нематериального культурного наследия человечества» Бюро ЮНЕСКО в Москве по Азербайджану, Армении, Беларуси, Республике Молдова и Российской Федерации.
Напомним, что большой совместный проект двух родственных народов по переводу кыргызского «Манаса» на якутский язык и героического эпоса – олонхо народа саха «Ньургун Боотур Стремительный» на кыргызский язык завершился 13 ноября 2014 года в г. Бишкек презентацией обоих переводов шедевров нематериального культурного наследия человечества. В 2011 году инициаторами, столь нужного для укрепления дружественных связей двух народов, переводческого проекта стали председатель Национального организационного комитета Республики Саха (Якутия) по подготовке и проведению Десятилетия Олонхо, вице-президент Международной ассоциации «Эпосы народов мира», спикер парламента Якутии Александр Жирков и Герой Кыргызской Республики, народный писатель Кыргызстана, профессор Бексултан Жакиев.
Большую работу по переводу текста «Манаса» проделали кандидат педагогических наук Тамара Петрова, редактор литературного альманаха «Күрүлгэн» Афанасий Гуринов-Арчылан, житель села Кутана Сунтарского улуса, сотрудник фольклорно-литературного дома-музея Трофим Кириллин. Поэт Арчылан и Тамара Петрова совместно создали один вариант перевода, Трофим Кириллин – другой. Как главный редактор, Александр Николаевич, сравнил их и принял решение об издании обоих переводов одной книгой. Бексултан Жакиев, со своей стороны, добавил русский текст «Манаса». Выход книги в свет тиражом 1000 экземпляров в Республике Саха было поддержан Дирекцией программы развития Северо-Восточного федерального университета им. М.К. Аммосова (ректор Е.И. Михайлова).
Итогом работы над переводом эпосов двух братских народов стало издание бессмертного якутского олонхо «Ньургун Боотур Стремительный» в Кыргызском издательстве «Туран» на киргизском языке и сокращенного перевода великого эпоса «Манас» в г. Якутске на якутском языке в ноябре 2014 года.
Символично, что презентация проекта, объединившего народы, состоялась на торжественном мероприятии, посвящённом 120-летию со дня рождения сказителя-манасчи Саякбая Каралаева в столице Кыргызстана – г. Бишкеке. Именно сокращенная версия «Манаса» сказителя Каралаева был переведен на язык народа саха.
«В конкурсе, состоящим из 17 номинаций, приняли участие более 200-т издательств из 50-ти субъектов Российской Федерации и 5 стран мира. Якутский перевод кыргызского эпоса «Манас», составителем которого является Александр Жирков, получил высшую награду, став «Лучшим изданием, вносящим вклад в диалог культур. Книжному издательству «Бичик» вручен приз имени российского первопечатника Ивана Федорова. Считаю, это хорошим итогом большой совместной работы с кыргызскими коллегами, которую провел Александр Николаевич», - подчеркнул генеральный директор Национального книжного издательства «Бичик» Август Егоров.
«Проекты Александра Жиркова получают высокое признание на российском уровне. Мы ценим его общественную, социальную деятельность в деле развития и распространения таких культурно-значимых проектов, как эпосы народов мира. Кстати, в 2011 году федеральное агентство «Роспечать» наградило наше издательство за издание трехтомника «Антология Саха театра» на Московской выставке печатной продукции как «Лучшую книгу года». Автором данного проекта также является Александр Жирков», - продолжил Август Егоров.
Профессор СВФУ им. М.К. Аммосова, эпосовед Василий Илларионов, узнав радостную весть о признании якутского перевода «Манаса» лучшим изданием фестиваля "Книги России" поделился с нами: « В 1999 году в Кыргызстане прошла первая большая международная конференция «Эпосы народов мира». Тогда же была организована международная Ассоциация «Эпосы народов мира». Президентом был избран Герой Республики Кыргызстан, народный писатель Кыргызстана, профессор Бексултан Жакиев, вице-президентом – Александр Жирков. С тех пор Александр Николаевич очень плотно работает с нашим олонхо и эпосами других народов. Сумев найти общий язык с первым Президентом Якутии Михаилом Николаевым, изыскивал средства на поддержание научно-исследовательской деятельности. Следует признать большую роль Александра Николаевича и в признании олонхо на уровне ЮНЕСКО; его понимание проблем, дельные советы и конкретная помощь являются существенной поддержкой нашей работы по исследованию, сохранению и распространению олонхо. Став членом Ассоциации «Эпосы народов мира», мы продолжаем активную работать по перекрестному переводу якутского олонхо и эпосов других народов и стран. Так что впереди много работы».
Россия высоко оценила деятельность Республики Саха (Якутия) по переводу эпосов двух братских народов, признанных ЮНЕСКО шедеврами нематериального культурного наследия человечества, и изданию книги «Манаас: героический эпос кыргызов».
Пресс-служба Ил Тумэна
Опубликовано: 29 июня, 2015 - 18:52
Заметили ошибку в тексте? Выделите ее и нажмите Ctrl+Enter, чтобы сообщить об этом администратору.
Спасибо!
Спасибо!