В парламенте республики под руководством председателя постоянного комитета по науке, образованию, культуре, СМИ и делам общественных организаций Антонины Григорьевой прошел «круглый стол» «Судьба языка -- судьба народа (о состоянии преподавания и изучения якутского языка и литературы».
В мероприятии приняли участие народные депутаты республики, члены постоянного комитета по науке, образованию, культуре, СМИ и делам общественных организаций Иван Андросов, Марфа Филиппова, Алексей Филиппов, первый заместитель министра образования и науки РС (Я) Феодосия Габышева, директор научного учреждения «Научно-исследовательский институт национальных школ РС (Я)» Светлана Семенова, учителя-ветераны, учителя якутского языка, родительская общественность, преподаватели СВФУ.
Открывая заседание, Антонина Григорьева сообщила, что в апреле этого года в республике пройдет I съезд учителей якутского языка и литературы с участием руководителей органов государственной власти, общественности. На этом большом мероприятии будет принята Концепция развития якутского языка.
Директор ФГБНУ «Научно-исследовательский институт национальных школ РС (Я)» Светлана Семенова проинформировала о ходе подготовки к предстоящему съезду, ознакомила с целями и задачами проведения съезда, попросила всех участников «круглого стола» поделиться с мнениями и внести предложения.
Далее на обсуждение участников «круглого стола» был внесен вопрос о реализации основных мероприятий съезда. По мнению председателя Союза писателей РС (Я) Ивана Мигалкина, развитие Концепции якутского языка необходимо рассматривать гораздо шире, не только в сфере образования.
По словам председателя общественной организации «Айылгы» Матрены Поповой, проблемы по изучению якутского языка и литературы не должны решаться только одним съездом, преподаватели и общественность должны работать совместно, опережая время на несколько лет.
Ветеран педагогического труда, учитель НПСОШ № 2 ГО "город Якутск" Елизавета Малышева поделилась с опытом работы методического объединения учителей якутского языка и литературы в 60-70-х годах, обратилась к органам государственной власти с предложением поддержать новые начинания молодых педагогов.
Свое предложение в работе съезда внесла председатель родительской общественной организации «Туймаада» Вилюяна Никитина. По ее словам, необходимо обратить внимание на содержания учебников по якутскому языку и литературе в начальной школе, так как материалы сложные для восприятия детьми младшего школьного возраста.
Учитель якутского языка и литературы школы «Айыы кыһата» Александра Попова предложила в рамках съезда создать общественную организацию учителей якутского языка республики для решения определенных проблем, повышения статуса учителя якутского языка и литературы.
В некоторых городских школах кроме национальных преподаются предметы «якутский язык как государственный» и «культура народов Республики Саха (Якутия)». «Эти два предмета должны являться приоритетными в каждой школе, ведь за такими предметами – будущее якутского языка как государственного, развитие и распространение якутского языка среди иноязычных граждан», – подчеркнула в своем выступлении руководитель методического объединения учителей якутского языка как государственного г. Якутска Галина Васильева.
Особое внимание участников «круглого стола» привлекло выступление заместителя директора по воспитательной работе школы «Айыы кыһата», члена Союза писателей РФ Рустама Каженкина. Он затронул проблему реализации права получения дошкольного и школьного образования на родном языке, а также права на изучение родного языка.«В частности преподавание родного языка должно быть защищено Законом Республики Саха (Якутия), нормативными актами Министерства образования и науки РС (Я). Учебники родного языка и литературы должны издаваться постоянно. Региональные, национальные и этнокультурные особенности должны изучаться и в составе остальных предметов», — сказал Рустам Каженкин.
В пригородной средней школе № 12 третий год обучение детей в физико-математическом классе ведется на якутском языке. Из-за того, что школа работает по 4 варианту базисной программы, на преподавание якутского языка предусмотрено небольшое количество часов. Учитель якутского языка Клара Ксенофонтова отметила: «Я веду внеурочное занятие «Ааҕыы умсулҕана», через него ориентируюсь на создание единого литературного пространства на уроках литературного чтения, в рамках интеграции с кружком «В мире прекрасного».
Участники «круглого стола» утвердили рабочую комиссию по организации съезда, а также внесли предложения, которые будут рассмотрены в ходе проведения первого съезда учителей якутского языка и литературы.
Пресс-служба Ил Тумэна
«Тыл дьылҕата – норуот дьылҕата»
Ил Түмэн наукаҕа, үөрэхтээһиҥҥэ, култуураҕа, СМИ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Антонина Григорьева салалтатынан кулун тутар 13 күнүгэр саха тылын, литературатын, култууратын үөрэтии туругун туһунан «Тыл дьылҕата – норуот дьылҕата» диэн ааттаах «төгүрүк остуол» буолла.
Бу дириҥ ис хоһоонноох тэрээһин муус устар саҥатыгар буолар саха тылын уонна литературатын учууталларын сийиэһин көрсө ыытылынна. «Төгүрүк остуолга норуот депутаттара, сис кэмитиэт чилиэннэрэ Иван Андросов, Марфа Филиппова, Алексей Филиппов, үөрэх уонна наука миниистирин бастакы солбуйааччыта Феодосия Габышева, төрүт оскуолалары чинчийэр институт директора Светлана Семенова, бэтэрээн учууталлар, төрөппүттэр, ХИФУ преподавателлэрэ, куорат оскуолаларыгар саха тылын, литературатын учууталлара кытыннылар. Онон сийиэһи былаас бары уорганнара, уопсастыбаннас кыттыһан тэрийэн эрэллэр.
Бастакынан мустубут дьоҥҥо Светлана Семенова буолаары турар сийиэс соруктарын билиһиннэрдэ, «төгүрүк остуол» кыттыылаахтарын санааларын этэллэригэр ыҥырда. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ Иван Мигалкин бу «төгүрүк остуол» тула истиҥ, туһалаах, инникилээх кэпсэтии таҕыстын диэн баҕа санаатын эттэ. «Айылгы» уопсастыбаннай холбоһук салайааччыта Матрена Попова этэринэн, «саха тылын, литературатын, култууратын үөрэтии туругун аҥардас сийиэһинэн эрэ муҥурдаммакка, олус киэҥ далааһыннаах үлэни ыытан, 20-30 сыл инники көрөн үлэлиэхтээхпит. Билигин куоракка сахалыы уһуйааннары, оскуолалары арыйыы сүрүннээн дириэктэрдэр, сэбиэдиссэйдэр таһымнарынан быһаарылла олорор. Холобурдаан эттэххэ, мин «Айылгы» общественнай түмсүүнү 2009 сылтан салайыахпыттан, бу үлэҕэ түһүүлээх да, тахсыылаах да кэмнэри аастым. Кыһалҕа баар буолан этэбин».
Дьокуускай куорат 2 №-дээх оскуолатын учуутала, педагогическэй үлэ бэтэрээнэ Елизавета Малышева киин куоракка 60-70 сыллардаахха саха тылын, литературатын үөрэтиигэ сэттэ учуутал хайдах үлэлээбитин санаан ааста, билиҥҥи кэмнэ 90-тан тахса учуутал айымньылаахтык үлэлии сылдьарын, төрөөбүт тылбыт сайдарыгар кинилэр төһүү күүс буолалларын эттэ.
«Туймаада» түмсүү үгүс төрөппүтүн аатыттан салайааччы Вилюяна Никитина сийиэс үлэтигэр анаан бэйэтин санааларын маннык диэн үлэһиннэ: «Бу бастакы сийиэс үлэтэ хайаан да төрөппүт ирдэбилигэр тирэҕирэн ыытыллыахтаах. Төрөппүттэр тугу баҕаралларын истэн-билэн баран, учууталлар кэпсэтиэхтээхтэр дии саныыбын. Алын кылаастарга саха тылын арыый судургутук үөрэтиэххэ наада. Тоҕо диэтэххэ, билиҥҥи үөрэх учебниктарын матырыйааллара оҕо ылынарыгар олус ыарахаттар. Ону үгүс төрөппүт өйдөөбөт, оҕотугар үөрэҕэр көмөлөһүүтэ мөлтүүр».
«Бу буолаары турар улахан, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах сийиэспитигэр өрөспүүбүлүкэ саха тылын учууталлара мустан, уопсастыбаннай түмсүү тэриниэхтээхпит. Түмсүү үлэтинэн биһиги баар, үөскүүр кыһалҕалары бары сомоҕолоһон быһаарыахпыт, саха тылын учууталларын статуһун көтөҕүөхпут. Иван Гоголев «Иэйиэхсити кэлэтии» айымньытыгар баар Кулуһун уобараһа билигин биһиги уопсастыбабытыгар суох буолуохтаах», — диэн Дьокуускай куорат «Айыы кыһата» оскуола саха тылын, литературатын учуутала Александра Попова эттэ.
Куорат оскуолаларыгар саха тылын судаарыстыбаннай тыл быһыытынан нуучча тыллаах оскуолаларга Үөрэх министиэристибэтинэн бигэргэммит бырагырааманан уонна 2009 сыллаахха тахсыбыт үөрэх учебниктарынан сүүрбэ биир оскуолаҕа үөрэтиллэрин туһунан, онтон 2016 сылга Үөрэх министиэрстибэтин сакааһынан ФГОС ирдэбилигэр сөп түбэһэр саҥа учебниктар оҥоһуллан бэчээккэ барбыттарын Дьокуускай куорат саха тылын судаарыстыбаннай тыл быһыытынан үөрэтэр учууталлар мэтэдьиичэскэй холбоһуктарын салайааччыта, 6 №-дээх оскуола учуутала Галина Васильева билиһиннэрдэ. Кини этэринэн, нуучча тыллаах кылаастарга саха тыла судаарыстыбаннай тыл быһыытынан уонна СӨ Хотугу норуоттарын култууралара диэн икки үөрэх предметин тэҥҥэ тутан үөрэттэххэ эрэ, саха тыла өрөспүүбүлүкэ бары олохтоох омуктарын ортотугар судаарыстыбаннай тыл быһыытынан статуһа үрдүөҕэ.
Дьокуускай куоракка саха тылын, литературатын уонна төрүт култууратын үөрэтии таһыма төрүт оскуолаларга хайдаҕый? Маннык ыйытыыны «Айыы кыһата» оскуола дириэктэри иитэр үлэҕэ солбуйааччыта, Арассыыйа Суруйааччыларын союһун чилиэнэ Рустам Каженкин кылаан кыһалҕалар тустарынан сүрүн тезиһи билиһиннэрдэ: бастакынан, үөрэх саҥа учебниктарын туһунан; иккиһинэн, саха тылын, литературатын уонна төрүт култууратын оскуолаҕа үөрэтиллэр чаастара — республика таһымыгар сокуонунан көмүскэлэ өссө чопчу, чуолкай буолуохтаах; үсүһүнэн, тыл эйгэтин туһунан. Эйгэни тэрийэр этиилэр сокуон, уураах, концепция таһымыгар эмиэ бэрт чуолкайдык, дьэҥкэтик сурулла сылдьыах тустаахтар диэтэ.
Куорат 12 №-дээх оскуолатыгар сахалыы физико-математическай кылаастар аһыллан үлэлээбиттэрэ үһүс сыла. Оскуола 4-үс варианы талбыт буолан, орто сүһүөх кылаастарга саха тылын чааһа аҕыйах эбит. Онон бу оскуола саха тылын учуутала Клара Ксенофонтова эбии "Ааҕыы умсулҕана "диэн ааттаах биирдии чааһы ылан, литература чааһыгар эбинэн, чаас аҕыйах диэн баран олорбокко, туохха санаата сытарынан үлэлии-хамсыы сылдьар эбит.
«Ситиһии төрдө -- ааҕыы. Ааҕар оҕо бары өттүнэн сайдар. Онон мин литература чааһын атын уруоктары ыытыыга биэрэри утарабын. Предмет быһыытынан чааһа элбиирин туруорсабын», — диир учуутал.
«Төгүрүк остуол» түмүгүнэн сийиэһи тэрийэр бөлөх бигэргэтилиннэ, резолюцияҕа этиилэри түмтүлэр.
Ил Түмэн пресс-сулууспата
Опубликовано: 14 марта, 2017 - 19:32
Заметили ошибку в тексте? Выделите ее и нажмите Ctrl+Enter, чтобы сообщить об этом администратору.
Спасибо!
Спасибо!