Көрсүһүүгэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин сис кэмитиэттэрин бэрэссэдээтэллэрэ Владимир Прокопьев, Алексей Еремеев, Василий Местников, Юрий Николаев  Амма улууһун нэһилиэгин баһылыктара санаа атастастылар.

 

Ил Түмэн доруобуйа харыстабылыгар, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Корякин мустубут баһылыктары саҥа үүммүт 2018 сылынан эҕэрдэлээтэ үлэҕэ ситиһиилэри баҕарда. Кинилэргэ парламент ааспыт сылга үлэтин сырдатан туран тылы бииргэ үлэлиир депутаттарыгар биэрдэ.

 

Парламент олохтоох салайыныы боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Василий Местников ыытыллар съезд суолтатын сырдатта. "Саха сирин үрдүнэн 5000 депутаты талабыт. Депутат үлэтэ судургу буолбатах. Дьон санаатын истэн, кинилэр итэҕэллэрин толоруох, туруорсуох тустаахпыт. Тыа сиригэр промышленность суох сиригэр үлэ миэстэтэ уустук буолла. Онуоха тыабыт хаһаайыстыбата быыһыыр кыахтаах. Сокуон уларыйыыта наһаа элбэх, ону эһиги барытын ситэн ааҕа-билсэ сылдьыаххытын наада. Бу маннык съезтэргэ өрөспүүбүлүкэ баһылыктара түмсэн туһалаах информацияны истэҥҥит үлэҕитигэр туһаныаххыт", - диэтэ.

 

Салгыы Ил Түмэн сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа баайыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Прокопьев Амма өрөспүүбүлүкэбит биир кэрэ айылҕалаах улууһа буоларын бэлиэтээтэ. "Биһиги үс сыллааҕыта Амма өрүс экологиятын туһунан мустан мунньахтаабыппыт. Онно турбут боппуруостар бүгүҥҥү күҥҥэ сорохторо быһаарылыннылар. Үлэ бара турар. Саха сирин саамай кыраһыабай Амма Эбэтин көмүскүүргэ, харыстыырга кыах баар буолла. Ааспыт сылга общественнай хонтуруол туһунан сокуон ылыммыппыт. Эһиги бу сокуону кытары үлэлэһэн, общественниктаргыт көмөлөрүнэн өрүскүтүн харыстааһыҥҥа улахан хамсааһыннары оҥоруоххутун сөп. Итиннэ болҕомтоҕутун туһаайыахпын баҕарабын. Ийэ айылҕабытын харыстыаҕыҥ", - диэн санаатын эттэ.

 

Ил Түмэн тутууга уонна сокуоннаска сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев: "Биһиги сахалар былыр-былыргыттан тыа хаһаайыстыбатыттан аһаан-таҥнан олорор дьоммут. Инникитин сүөһүбүтүн-аспытын эһимиэхпитин наада. Саханы киһи-хара оҥорбут ынах, сылгы буоларын умнумуоҕуҥ. Иккиһинэн, бурдук үүннэриитигэр тохтуохпун баҕарабын. Профессор Георгий Башариҥҥа үөрэммит дьоллоохпун. Кини: "Бурдук үүннэрэр дьоҕурбутун, дьаныарбытын, сатабылбытын умнубатахпытына омук быһыытынан сүтүөхпүт суоҕа. Аан дойдуга арааһынай балаһыанньа үөскээтэҕинэ, бурдукпутунан астанан-таҥнан олоруохпут", - диирэ. Мин ону олох өйдөөбөт этим, судургутук маҕаһыыҥҥа атыыланар диэммин. Бу кэнники ити этиитигэр сөпсөһөбүн. Амма туруу үлэһит дьоно урут-уруккуттан өрөспүүбүлүкэбитигэр бурдугу үүннэриинэн биллэллэр. Инникитин даҕаны бааһыналаргытыгар бурдук өлгөмнүк үүннүн диэн баҕа санаабын этэбин. Иккиһинэн, тэрээһин туһунан тохтуубун. Баһылык дьонун кытта биир өйүнэн-санаанан, тэрээһиннээхтик үлэлээтэҕинэ нэһилиэгэ иннин диэки хардыылыаҕа. 2014 сыллаахха мин дойдубар Нам улууһугар Саха сирин норуоттарын VI оонньуулара таһаарыылаахтык ааспыттара. Быйыл үгүс киһи таптыыр, сайынын сынньанар Амма улууһугар, эһиэхэ, спортивнай оонньуулар ыытыллаары тураллар. Бу кэнники сылларга өрөспүүбүлүкэбитигэр үгүс спортивнай тэрээһиннэр буолаллар. Ону сорох дьон суолтатын өйдөөбөт. Бу нэһилиэнньэни чөл олоххо көҕүлээһин. Түмүгэ көстөр, үгүс эдэр да, саастаах да дьон спорт саалаҕа эрчиллэллэр, дьарыктаналлар, спорду сэргииллэр. Мантан саас аммалары күүстээх тэрээһин үлэтэ күүтэр. Бары бииргэ түмсэҥҥит, сомоҕолоһон Саха сирин норуоттарын VII оонньууларын ситиһиилээхтик ыытыаххыт диэн эрэнэбин".

 

Бюджекка, үпкэ, нолуок уонна сыана политикатыгар, бас билии уонна приватизация боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Юрий Николаев: "Улуус сомоҕолоһуута талыллыбыт улуус баһылыгын тула буолуохтаах. Нэһилиэк баһылыктара кини тула түмүстэхтэринэ көрдөрүүлэрэ чаҕылхай буолар. Быйыл Аммаҕа спортивнай оонньуулар ыытыллар саҥа объектара тутуллуохтаахтар. Ити үбүн-харчытын көрүүгэ эһиги депутаттаргыт күүскэ үлэлээтилэр. Бу объектар инникитин туран хаалбакка, ыһыллыбакка, сүөһү мэччийэр сирэ буолбакка туһаны таһаара туруохтара,  чөл олоххо нэһилиэнньэни угуйуохтара диэн эрэнэбин. Эһиэхэ сомоҕолоһууну баҕарабын", - диэн түмүктээтэ.

 

Сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа баайыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлигэр Владимир Прокопьевка Наахара нэһилиэгин баһылыга Мария Захарова ыйытыы туһаайда: "Сирбит-уоппут кыараҕас буолан чугаһынан мэччирэҥ уонна ходуһа боппуруоһа сытыытык турар. Сири урут ылан баран, баран-кэлэн хаалбыт дьон туһамматтар. Итиннэ тугу эмэ сүбэлиэххит дуо?".  

 

Владимир Прокопьев: "1990 сылларга сири түҥэтии  буолбута. Дойдуга реформа буолан хаһаайына суох хаалбыт сир элбэх этэ. Ити кэмҥэ тыа дьоно алаастарын бэйэлэрин ааттарыгар оҥорторон, күрүөлээн-хаһаалаан бу "Гектар сокуона" кэлэригэр бэлэм олорбуппут. Арай ити реформа барбатаҕа буоллар билигин хайдах балаһыанньа буолуоҕун мин сатаан санаабаппын. Онон 25 сыллааҕыта сөптөөх реформа ыытыллыбыт эбит", - диэн хоруйдаата.    

 

Амма улууһуттан Ил Түмэҥҥэ депутат, доруобуйа харыстабылыгар, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Александр Корякин ааспыт нэдиэлэҕэ Уус-Маайа улууһугар сылдьан олохтоох нэһилиэнньэни кытары көрсүбүтүн, өссө түөрт нэһилиэккэ сылдьан баран, салгыы Амма улууһугар үлэлиирин туһунан иһитиннэрдэ.

 

Нэһилиэк баһылыктара мунаарар ыйытыыларыгар хоруй ылан, сүбэ-соргу истэн, аны сайын Аммаҕа ыытыллар оонньууларга үлэ ыытылла турарын туһунан кэпсээтилэр. Түгэнинэн туһанан биир дойдулаахтарыгар Александр Иванович Корякиҥҥа дойдутун туһугар ыытар үлэтин иһин, истиҥ көрсүһүүнү тэрийбитигэр махталларын эттилэр.

 

 

Ил Түмэн пресс-сулууспата