-- Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков дакылаатын иһиттим, хас биирдии этиитин кытта сөпсөһөбүн. Билиҥҥитэ бэрэстэбиитэллээх уорганнар дьокутааттара мөлтөх соҕустук үлэлиибит. Дьокутааттар боломуочуйаларын үчүгэйдик өйдөөбөттөр. Партиялар дьокутааттары туруораллар, ол иһин үлэлэрин ис хоһоонун өйдөөбөт дьон, этэргэ дылы, «алҕаска» дьокутаат буолан хаалаллар. Дьиҥэр, дойдутун туһугар кыһаллар патриот үлэлиэхтээх. Сокуоннары үөрэтэн, билэн, оччоҕо хамсааһын тахсыаҕа. Билигин элбэх киһи дьокутааттыы барбаппыт дииллэр. Аны, онтуката да суох үлэлиэн баҕарбат дьокутааттарга дохуоттарын туһунан декларация туттаралларын туһунан сокуон киллэрэн сордоотулар. Александр Николаевич өрөспүүбүлүкэбитигэр элбэх дьокутаат дохуотун туһунан декларацияны туттарбатаҕын иһитиннэрэн: «Дьокутааттар баайдарын кистиир сыалтан туттарбатах буолбатахтар, үбэ-харчыта кырыымчык, айанныыр суоллара уустук дьоҥҥо бу уустук», - диэн олус сөпкө эттэ диибин.

 

 

-- Александр Жирков баһылык дьокутааттар сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлин үлэтин дьүөрэлиирэ сыыһа диэтэ. Баһылык бүддьүөтү ылыныыга бэйэтин интэриэһин өрө тутар, дьокутааттар киллэрэр этиилэрин ылыммат түгэннээх. Оттон, дьиҥэр, бүддьүөтү ылыныыга дьокутааттар сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлэ ыйааһыннаах тыллаах буолуохтаах. Александр Жирков бэрэссэдээтэл дуоһунаһа баһылык дуоһунаһыттан туспа буолуохтаах диэн этиитин делегаттар үгүстэрэ сэргии иһиттилэр. Мин сийиэс олус үрдүк таһымнаахтык ааста диэн бэлиэтиэм этэ. Элбэҕи билэн-көрөн, билсиһэн, уопут атастаһан дойдубутугар баран эрэбит.

 

 

-- Биһиги саха норуотун улуу киһитэ Василий Никифоров-Күлүмнүүр төрөөбүт дойдутуттан, Уус-Алдантан 26 буолан кэллибит. Сийиэс буоларын истэн үөрбүппүт. Саха дьокутааттарын бастакы сийиэһэ Күлүмнүүр көҕүлээһининэн буолбута. Билигин биир дойдулаахпыт Александр Жирков нэһилиэк, улуус дьокутааттарын түмэн, саха дьонун кэскилин түстүүр биир үчүгэй тэрээһини оҥордо диэн бэлиэтиибин. Дакылаатын сүрдээҕин сэргии иһиттибит. Эппитэ барыта сөптөөх, киһи сарбахтыыра, эбэрэ-сабара суох.

 

 

-- Александр Жирков бэрэстэбиитэллээх уорган дьокутаатын биир мандаатынан талар туһунан этии аныгы кэмҥэ сөптөөх буоларын туһунан дакылаатыгар бэлиэтээбитин сэргии иһиттим. Оччоҕо дьокутааттар ыһыллыбакка, чопчу сорук туруорунан үлэлиэ этибит. Мин бэҕэһээ парламентарий-дьахталлар кулууптара тэрийбит «төгүрүк остуолларыгар» сырыттым, сытыы боппуруостары дьүүллэстибит. Оҕо быраабын туһунан конвенцияны, бэйдиэ сылдьар ыттар кыһалҕаларын туһунан кэпсэттибит.

 

-- Суордаах улуус кииниттэн 320 км ыраах сытар. Олус уустук суоллаах, элбэх кыһалҕалаах нэһилиэк. Дьонум-сэргэм сийиэскэ баар кыһалҕабытын үрдүкү трибунаттан этээр диэн эрэнэн ыыппыттара. «Төгүрүк остуолларга» этинэ сатаатым. Суолбут куһаҕанын, култуура киинэ суох ыччаттарбыт ээл-дээл сылдьалларын, бүддьүөппүтүн 6 мөл. солк. быһан кэбиспиттэрин. Миигин нэһилиэгим дьоно эрэнэн талбыттара, кинилэр эрэллэрин толоро сатыыбын. Буоларын курдук, ханнык баҕарар улахан сугулааннарга хоту улуустар, ордук ыраах сытар кыра нэһилиэктэр проблемалара таарыллыбата. Ол гынан баран, уопсай ылан көрдөххө, сийиэс олус бэркэ ааста, дьокутааттары түмэ тарта.

 

 

-- Мин бэлиэтии көрбүппүнэн, дьокутааттар ордук декларацияны туттарыы, куонкуруһунан улуус уонна куорат уокуругун баһылыгын талар туһунан боппуруостарга долгуйаллар. Биир мандаакка дьокутааты талыы эмиэ сытыы боппуруос. Дьокутаат былааһын күүһүрдүөххэ наада, оччоҕо эрэ быыбардааччыларын эрэлин толорор кыахтаах. Баһылыктар дьокутааттар сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлин дуоһунаһын дьүөрэлииллэрэ олох сөбө суох дии саныыбын. Үп көрүллэн туспа штат тэрийэр уолдьаста.

 

 

-- Мин 30 сылы быһа дьокутааттаатым. Өр сылларга Хороҕо үлэлээбитим. Дьокутааттары түмэн, баар кыһалҕалары ырытыһыллар сугулаан тэрийэллэрин кэтэһэр этим. Оччолортон да баһылык үс дуоһунаһы толоро олорорун сэргээбэт этим. Мөлтөх баһылык бэрэстэбиитэллээх уорган дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлин үлэтин дьүөрэлээтэҕинэ, дьокутааттар үлэлэрэ ыһыллар. Үлэтин да отчуоттуу сатаабат түгэннээх. Туспа дуоһунаһынан олордоҕуна эппиэтинэс үөскүүр. Дьокутаат боломуочуйатын туһунан ситэри билбэт эбиппит, сийиэстэн билэн баран эрэбит. Мин сир боппуруоһун уонна экология тиэмэтигэр «төгүрүк остуолга» сылдьан, дойдум дьонун долгутар боппуруоһугар эппиэт ыллым.  Сийиэс сылын аайы буоллун. Ороскуотун толуйар түмүктээх буолуоҕа.

 

Сардаана КУЗЬМИНА