“Бичик” кинигэ кыһата кулун тутар  27 күнүгэр Театр күнүн көрсө 2011-2014 сыллардааҕы театр сезонугар анаммыт “Саха театра сылтан сыл” иккис кинигэтин бэчээттээн таһаарда. 
 
“Саха театра сылтан сыл” кинигэни бэлэмнээн, бэчээттээн таһаарыы бырайыагын автора республика Ил Түмэнин Председателэ  Александр Жирков буолар. Театр туһунан кинигэни сыллата таһаарыы туһунан санаа “Саха театрын антологиятын” үс кинигэтин бэчээттээн таһаарыы кэнниттэн 2010 сыллаахха бастаан этиллибитэ. Антологияны бэчээккэ бэлэмнээһин кэмигэр хомуллубут матырыйааллартан Саха театра хас сыллаахха төрүттэммитэ  быһаарыллыбыта. Ол курдук 1906 сыллаахха тохсунньу 3 күнүгэр П.А. Охлопков-Наара Суох «Бэрт киһи Бэриэт Бэргэн» олоҥхотунан сахалыы бастакы спектакль көрөөччү дьүүлүгэр тахсыбыт күнүттэн ыла театр төрүттэммит күнэ ааҕыллар.  Антология тахсыар диэри театр 1925 сыллаахха төрүттэммитинэн ааҕыллара.   
“Саха театрын антологията” 2011 с. норуоттар икки ардыларынааҕы XXV кинигэ быыстапка-дьаарбаҥкатыгар «Humanitas» номинацияҕа сыл бастыҥ кинигэтинэн билиниллибитэ. Ити сылга “Искусствоҕа бастыҥ таһаарыы” номинациятыгар Россия кинигэ таһаарааччыларын Ассоциациятын бириэмийэтин лауреатынан буолбута. 
 
“Саха театрын антологиятын” таһаарыы дьон-сэргэ улахан кэрэхсэбилин ылан, общественность уонна театр коллективын санаалара болҕомтоҕо ылыллан, “Саха театра сылтан сыл” кинигэни оҥорууга саҥа авторскай коллектив, Александр Жирков, оччолорго республика культураҕа уонна духуобунай сайдыыга министрэ Андрей Борисов, Саха театрын директора Анатолий Николаев уонна театровед, философскай наука кандидата Валентина Чусовская састааптаах редакционнай коллегия тэриллибиттэрэ.
Кинигэ бастакы таһаарыыта 2012 сыллаахха бэчээттэнэн тахсыбыта. «Саха сирин кэлэр көлүөнэ дьоно саха театрыгар тапталларын уонна харыстабыллаах сыһыаннарын салгыахтара итиэннэ төрөөбүт театрбыт историятын норуот культурнай өйдөбүнньүгүн уһулуччулаах көстүүтүн таһымыгар таһаарыыга  бэйэлэрин кыахтарын уурбут, кыһаммыт, өр сыллар усталарыгар талааннарынан уонна бэриниилээх үлэлэринэн Саха театрын үрдүк аатын үйэтитиигэ үлэлээбит дьоҥҥо махтаныахтара диэн эрэнэбин», -- диэн республика парламенын спикерэ, бырайыагы көҕүлээччи Александр Жирков “Саха театра сылтан сыл” кинигэ сыл ахсын тахсар сериятын таһаарыыга туох олук буолбутун туһунан кэпсээтэ. 
 
Кинигэ “Бастакы олуктар”, «Театр искусствота», «Театральнай династиялар», «Ааттар», «Үбүлүөйдээх мэтириэттэр», «Кинигэ долбуура», «Саха театра сылтан сыл» кинигэ суруйуулара», «Биһиги өйбүтүгэр-санаабытыгар», «Театр үлэтин туһунан матырыйааллар» уонна «Театр -- пресса сиэркилэтигэр» түһүмэхтэртэн турар.
 
“Бастакы олуктар” түһүмэххэ Дьокуускай куоракка бастакы спектакллар туруоруллубут былыргы дьиэлэрин туһунан кэпсиир ыстатыйа, «Саха аймах» культурнай-сырдатар обществотын Бүлүүтээҕи филиалын театральнай үлэтин кэрэһилиир ыстатыйалар, афишалар, программалар, сахаттан анал үөрэхтээх бастакы композитор Марк Жирков республика Национальнай библиотекатын фондатыгар баар архыыбын тустарынан матырыйааллар киирбиттэр. Манна Анемподист Софронов-Алампа тылбааска талаанын арыйар «Тылбаасчыт» итиэннэ «Ойуунускай уонна Саха театра» ыстатыйалара бааллар.
 
«Театр искусствота» түһүмэххэ бастакы театральнай художник Георгий Туралысов, «Кыһыл көмүс мааска» фестивальга кыайбыт спектакллар тустарынан матырыйааллар уонна да атын ыстатыйалар киирбиттэр. Түһүмэххэ театр «тутаах» үлэһиттэрин туһунан ыстатыйа киирбитэ кэрэхсэбиллээх: костюмердар, художниктар, уотунан-күөһүнэн сырдатааччылар, гримёрдар, бутафордар, сцена үлэһиттэрин, онтон да атыттар айымньылаах үлэлэрэ театральнай туруорууну уус-уран тыыннаан, киэргэтэн, ситэрэн биэрэрэ туох да саарбаҕа суох. Бу ыстатыйаҕа 1930 сылтан саҕалаан, 60 сыллаах үлэ-хамнас кэмин хабар матырыйааллар киирдилэр. Ыстатыйа автора  Российскай Федерация үтүөлээх артыыһа, Саха Республикатын народнай артыыһа, Саха театрын музей-архыыбын сэбиэдиссэйэ Ефим Степанов, кини бу кинигэҕэ театр историятын   кэрэһилиир музей-архыып экспонаттарын туһунан ыстатыйата эмиэ баар.
 
«Театральнай династиялар» түһүмэх Чочоолоп аҕа ууһугар, РСФСР үтүөлээх артыыһын, САССР народнай артыыһын Виктор Саввин династиятыгар анаммыт. В.А. Саввин ииппиткыыһа, үлэ ветерана Юлия Холмогорова театральнай династияны төрүттээбит   Виктор Афанасьевич Саввин олоҕун уонна айар үлэтин, кини кэргэнин, артыыска, кэнники Саха театрын режиссерын көмөлөһөөччүтэ Татьяна Фёдоровна Ларионова уонна кинилэр оҕолорун -- Варвара Викторовна, Саргылана Викторовна итиэннэ сиэннэрин тустарынан ахтыылара киирбит.
 
«Ааттар» түһүмэх үбүлүөйдээх бэлиэ түгэннэргэ анаммыт: быйыл САССР үтүөлээх уонна народнай артыыһа Тарас Местников төрөөбүтэ110, режиссёр Николай Слепцов 105, САССР үтүөлээх артыыстара Николай Попов 75, Мария Белолюбская 100, Ирина Максимова 95, Саха Республикатын үтүөлээх артыыһа Василий Апросимов 60 сылларын туолалларынан кинилэргэ аналлаах матырыйааллар киирбиттэр.
 
«Үбүлүөйдээх мэтириэттэр» түһүмэххэ республика үтүөлээх артыыстарын, Михаил Семёнов, Зоя Попова, Софья Баранова, Кирилл Семёнов уоннаартист Иван Попов олохторун бэлиэ түгэннэригэр, үбүлүөйдэригэр анаммыт суруйуулары ааҕыахха сөп.
«Кинигэ долбуура» түһүмэх ааҕааччыларга Саха театрын, артыыстар тустарынан тахсыбыт кинигэлэри билиһиннэрэр: республика народнай артыыстарын Изабелла уонна Анатолий Николаевтар айар үлэлэрин сырдатар «Театр – олохпут анала»,  республика народнай артыыската Мария Варламова «Театрым – саргылаах сарыалым», республика народнай артыыската Зоя Багынанова  «Кэпсиибин эйиэхэ эрэ анаан» эссе кэпсээнэ, ССРС народнай артыыһа, театрга 42 сыл устатыгар 100-тэн тахса оруоллары толорбут саха сценатын уһулуччулаах маастара Дмитрий Фёдорович Ходулов төрөөбүтэ 100 сылыгаранаммыт«Айылҕаттан айдарыылаах» уонна  «Д.Ф. Ходулов айар үлэтин киһи быһыытынан итиэннэ духуобунай өттүнэн уһулуччу суолтата» ыстатыйалар таҕыстылар. 
«Саха театра сылтан сыл» кинигэ суруйуулара» түһүмэххэ В.В. Никифоров-Күлүмнүүр тылбааһынан Л.Н. Толстой «Власть тьмы» драматын толору тиэкиһэ киирдэ. В.В.Никифоров-Күлүмнүүр олоҕун уонна үлэтин бастакы чинчийээччилэртэн биирдэстэрэ, талааннаах поэт уонна документалист суруйааччы Иван Федосеев-Доосо Күлүмнүүр үлэлэрин бөдөҥ хомуурунньуга «Солнце светит всем» 2001 с. бэчээттэнэн тахсыбыта. И.Е. Федосеев Лев Тостой «Власть тьмы» драматын Күлүмнүүр тылбааһыгар иккистээн таһаарары ситиспитэ, ол гынан баран кинигэҕэ драма бастакы түһүмэҕин бүтүүтүн кэнники 10 көстүүтүн кыайан киллэрбэтэҕэ. “Саха театра сылтан сыл” иккис кинигэтин таһаарааччылар бу көтүтүүнү  толорон биэрэн, Күлүмнүүр тылбааһын хайдах баарынан толору тиэкиһинэн киллэрбиттэр.
 
«Биһиги өйбүтүгэр-санаабытыгар» түһүмэххэ САССР үтүөлээх артыыската Мария Канаева, драматург, прозаик, тылбаасчыт, республика искусствотын үтүөлээх деятелэ Иннокентий Дмитриев-Сиэн Чолбодук, САССР үтүөлээх артыыската Татьяна Мыреева уонна ааспыт сылга олохтон хомолтолоохтук туораабыт Саха театрын артыыһа, «Щепкин училищетын»  бүтэһик саха студиятын выпускнига Михаил Борисов тустарынан истиҥ-иһирэх ахтыылары ааҕыахха сөп.
 
«2011-2014 сыллардааҕы театр сезонугар театр үлэтин туһунан матырыйааллар» түһүмэххэ Саха театра үс театральнай сезоҥҥа туруорбут премьераларын тустарынан кэпсэнэр итиэннэ ити кэм хрониката бэриллэр.
Сыл ахсын тахсар кинигэ быйылгы таһаарыыта Саха театрын уһулуччулаах үлэтин бүгүҥҥү күн таһымынан салгыы үөрэтиигэ, чинчийиигэ уонна  сыаналааһыҥҥа, ону сэргэ саха норуотун барҕа баай культуратын илдьэ сылдьааччы быһыытынан үөскээн-сайдан иһэр бастакы олуктарын-төрүттэрин уонна суолтатын  өйдүүргэ көмөлөһөр аналлаах.
Саҥа «Саха театра сылтан сыл» кинигэни «Хаарыан хампа күөх кытылым» театральнай фестиваль лауреаттара кулун тутар 27 күнүгэр Театр күнүгэр бастакынан тутуохтара.
 
Ил Түмэн пресс-сулууспата