Парламеҥҥа кулун тутан 26 күнүгэр Ил Түмэн сис кэмитиэттэрин председателлэрэ “Чурапчы улууһа” муниципальнай тэриллии депутаттарын оройуоннааҕы Сэбиэтин састаабын кытта көрүстүлэр.
 
Улуус депутаттарын кытта Ил Түмэн олохтоох салайыныы боппуруостарыгар сис кэмитиэтин председателэ Василий Местников, тыа сиригэр уонна аграрнай политикаҕа сис кэмитиэт председателэ Дмитрий Саввин, бюджекка, үпкэ, нолуокка уонна сыана политикатыгар, бас билиигэ уонна приватизацияҕа сис кэмитиэт председателэ Юрий Николаев, сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа баайыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэт председателэ Владимир Прокопьев, норуот депутаттара Павел Пинигин, Иван Макаров кытыннылар
 
Көрсүһүүнү Василий Местников салайан ыытта. Кини республика сокуону оҥорор былааһа норуоту кытта ыкса үлэлииригэр, дьоммутугар туһалаах сокуоннары ылынар туһугар Ил Түмэҥҥэ депутаттар оройуоннааҕы Сэбиэттэрин председателлэрин түмэр Сэбиэти тэрийбититтэн кэпсэтиини саҕалаата. Ол курдук Бүлүү бөлөх уонна Илин эҥээр улуустарга итинник кэпсэтиилэри, дьүүллэһиилэри таһааран, миэстэтигэр үлэлии олорор улуус мунньаҕын уонна нэһилиэк Сэбиэтин  депутаттарын, баһылыктары кытта сокуоннары ырытыы, ылыллыммыт сокуоннар олоххо төһө көдьүүстээхтэрин көрөллөр, семинардары ыыталлар. Василий Местников “Российскай Федерация субъектарын государственнай былаастарын сокуону оҥорор (бэрэстэбиитэллээх) уонна толорор уорганнарын  тэрийии уопсай принциптэрин туһунан” уонна  “Российскай Федерацияҕа олохтоох салайыныыны тэрийии уопсай принциптэрин туһунан”  РФ 136 №-дээх сокуонугар эбии киллэриллибитигэр тохтоон санаатын үллэһиннэ.
 
Үлэлии турар сокуонунан нэһилиэк баһылыга икки кириэһилэҕэ олорор: нэһилиэк баһылыга уонна олохтоох Сэбиэт председателэ. Манан туһанан сорох баһылыктар үлэлээбэт буолуулара баар: кинилэр икки кириэһилэҕэ олороннор сессия буолбутун курдук протокол суруйаллар,  оттон нэһилиэккэ тиийэн ыйыттахха, депутаттар сессия диэн тугун да билбэттэр. Нэһилиэккэ хас киһи олорорунан көрүллэр туох баар  норматив үбэ билигин нэһилиэк дьаһалтатын бюджетыгар Үп министерствотыттан быһа тиийэн түһэр. Оройуон баһылыга орооһор бырааба суох. Ол харчыларын талбыттарынан ханна баҕарар туттар бырааптаахтар. Сорох улуустарга нэһилиэктэр баһылыктара улуус баһылыгар бэриммэт буолуулара, талбыттарынан уоппускаҕа барыылара, биитэр үлэлэригэр төрүт да суох, дэҥ кэриэтэ кэлэн барыылара баар суол. Ити курдук нэһилиэнньэ үлэлиир кыаҕа суох дьону талан кэбиһэн баран, айдаан бөҕөтүн тардар. Маннык буолбатын наадатыгар Василий Местников этэринэн, депутатскай корпус адьас күүһүрүөн наадатын бэлиэтээн эттэ.
 
“Кэбээйи Мастааҕыттан нэһилиэнньэ арыгы бобор туһунан быһаарыы ылыммытын Ил Түмэнинэн сокуон быһыытынан ыллаттараары этии киллэриитин ылынныбыт. Оччоҕо сокуонунан бобулуннаҕына, прокуратура туох да диэбэт”, -- диэн Василий Местников нэһилиэк олохтоох салайыныытыттан сокуону көҕүлүүр этиилэр киирэр буолан эрэллэрин кэпсээтэ. “Дойду Президенэ Владимир Путин дьон-сэргэ миэстэтигэр олоҕу-дьаһаҕы дьаһайсар көҕүн хайдах уһугуннарабыт, дьон  хайдах гынан былааска чугаһатабыт диэн этэр”, -- диэн туран сис кэмитиэт председателэ олохтоох  бэйэни салайыныы диэн бүгүн норуот бэйэтин былааһа буола сайдарын туһугар быһаарар оруол депутаттарга биэриллэрин, кинилэр дьону-норуоту кытта бииргэ үлэлиэхтээхтэрин   бэлиэтээтэ.
 
Улуус Сэбиэтин депутата Михаил Дьячковскай иһитиннэрбитинэн, Дьокуускайга кулун тутар 26-27 күннэригэр Чурапчы улууһун күннэрэ ыытылларынан сибээстээн, улуустан улахан делегация киирэ сылдьар. Кини бу кэмнэргэ Чурапчы улууһа Кыайыы 70 сылынан ыытар үлэтин, улуус олоҕун-дьаһаҕын туһунан кылгастык билиһиннэрдэ. Аҕа дойду улуу сэриитигэр Чурапчыттан 2170 киһи барбытыттан 975 киһи эргиллибит, билигин улууска 6 сэрии кыттыылааҕа хаалбыт, Чурапчы көһөрүллүүтүн 166 кыттыылааҕа,  Чечня уонна Афганистан сэриитин  9 кыттыылааҕа олорор.
 
Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай политикаҕа сис кэмитиэт председателэ Дмитрий Саввин тыа хаһаайыстыбатыгар көрүллэр үп эбиллибитин таһынан ынах сүөһү ахсаана аҕыйыы турарын, ол оннугар сылгыга көрдөрүү үчүгэйин,  эти-үүтү оҥоруу,  племенной үлэ быстар мөлтөҕүн, үүт сыанатын, РФ эккэ регламены хайаан киллэрээри олорорун быһыытынан буойуналары тутуу барыахтааҕын, тыа хаһаайыстыбатын сайдыытын туһунан саҥа сокуоҥҥа үлэ бара турарын уод.а. тустарынан кэпсэттэ.
 
Ил Түмэн бюджекка, үпкэ, нолуокка уонна сыана политикатыгар, бас билиигэ уонна приватизацияҕа сис кэмитиэт председателэ Юрий Николаев улууска үбү көдьүүстээхтик туһаныыны хонтуруоллааһыҥҥа СР Ааҕар-суоттуур палатата кыттыан сөбүн, нолуок хомуллуутун, бас билии, сыана боппуруостарыгар баар балаһыанньаны улуустан кэлбит депутаттарга билиһиннэрдэ.
 
Ил Түмэн сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа баайыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэт председателэ Владимир Прокопьев республика кооперативтар, бааһынай хаһаайыстыбаларын сирдэрин докумуонун босхо оҥорон көмөлөспүтүн, билигин тыа хаһаайыстыбатын сирэ-уота үллэһиллэн, докумуоннанан олорорун, кулун тутар 1 күнүттэн сири дьаһайыы боломуочуйата нэһилиэктэргэ бэриллибитэ үчүгэйин, космоска көтөр ракеталар билигин кыраһыынынан уонна убаҕас кислород уматыгынан көтөр буолан, доруобуйаҕа куттал суоҕун уо.д.а. тустарынан кэпсээтэ.
 
Чурапчы оройуоннааҕы Сэбиэтиндепутаттара сүрүннээн тыа хаһаайыстыбатын, баай-дуол, бюджет, нолуок, үөрэхтээһиҥҥэ киирээри саҥа сокуон, оҕо итии аһылыгар көрүллэр үп эбиллибэккэ турарын, уолаттары орто анал үөрэххэ үөрэнэр кэмнэригэр армияҕа сулууспаттан босхолоон эрэр туһунан сокуон барылын оҥоруу уод.а. тула элбэх ыйытыылары биэрдилэр, тус санааларын үллэһиннилэр уонна сорох боппуруостарга этиилэри киллэрдилэр.
 
Ил Түмэн пресс-сулууспата