Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннаһын күнүн чэрчитинэн Саха сирин бары улуустарыгар араас хабааннаах тэрээһиннэр ыытыллаллар. Бу күн судаарыстыбаннаспыт олохтонуутугар, омукпут бэйэтин инники сайдыыны, кэскили түстүүр биир сомоҕо күүс быһыытынан билиниитигэр, өрөспүүбүлүкэбит бөҕөргүүрүгэр тирэх буолбут Сахабыт сирин чулуу дьонун ахтан-санаан ааһабыт.

Ол курдук, Дьокуускай куоракка «Сатал» микрооройуонун кэнниттэн кэлэр саҥа «Севернай» кыбаарталын уулуссатыгар Саха сирин чулуу уолун Михаил Мегежекскай аатын иҥэрэр үөрүүлээх тэрээһинэ буолла. Манна Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева, Ил Тумэн сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа баайыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Прокопьев, Ньурба оройуонун баһылыгын солбуйааччы Анна Уларова, Михаил Мегежекскай хаан-уруу аймахтара, Ньурбаттан силис тардыылаах биллэр-көстөр дьон, устудьуоннар уонна үөрэнээччилэр кытыннылар.

Антонина Григорьева үөрүүлээх тэрээһин кыттыылаахтарын тус бэйэтин уонна Ил Түмэн, Ньурба депутаттарын ааттарыттан Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннаһын күнүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлээтэ.

«Куорат биир кэскиллээх «Севернай» диэн микрооройуонун уулуссата тумус туттар биир дойдулаахпыт Мегежекскай Михаил Васильевич аата иҥэриллиитэ биһигини олус үөрдэр. Кини Дьокуускайдааҕы семинарияҕа кэлин өрөспүүбүлүкэ салайааччылара буолан тахсыбыт Максим Аммосовы, Исидор Бараховы, Дора Жиркованы, Степан Васильевы, Былатыан Ойуунускайы, Степан Аржаковы кытта бииргэ үөрэммитэ. Емельян Ярославскай, Серго Орджоникидзе төрүттээбит «Первый шаг» диэн куруһуоктарын чилиэнэ буолбута. 1925 сыллаахха кини БСКП(б) уобаластааҕы хонтуруоллуур хамыыһыйатын эппиэттиир сэкирэтээринэн уонна үлэһит-крестьянин инспекциятын наркомунан талыллан ситиһиилээхтик үлэлээбитэ. Сахаттан бастакынан уобластааҕы хонтуруоллуур хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ уонна БСКП(б) КХХ хамыыһыйатын чилиэнэ буолар. Үрдүк үөрэҕи Москваҕа бүтэрбитэ», - диэн Мегежекскай олоҕун сүрүн кэрдиис кэмнэриттэн быһа тардан кэпсээтэ.

Сталин репрессиятын сылларын кэнниттэн кинини «норуот өстөөҕө» диэн ааттаабыттара. Михаил Васильевич Мегежекскай үтүө аата партия ХХ съеһин эрэ кэнниттэн чөлүгэр түһэриллибитэ.

«Михаил Васильевич уонна кини кэргэнэ Евдокия Гаврильевна Габышева төрөппүт кыыстара Изабелла аҕата өлөрүгэр биир эрэ сааһын туолбута. Изабелла Михайловна 1951 сыллаахха В.И. Ленин аатынан Москватааҕы педагогическай институту ситиһиилээхтик бүтэрбитэ, өр сыллар усталарыгар Педагогическай институкка уонна СГУ-га үлэлээбитэ. Кини саха оскуолатыгар нуучча тылын уонна литературатын үөрэтии салаатын тэрийбит дьонтон биирдэстэрэ уонна СГУ филологическай факультетын доцена буолар. Кини кэргэнинээн Москванан, Германиянан үлэлээбиттэрэ, олорбуттара. Михаил Васильевич сырдык олоҕун аймахтара, сиэн бырааттара, балтылара өйдүү-саныы сылдьаллар. Бүгүн манна кэлбит аймахтара Ксенофонтовтар, Мегежекскайдар, Малыкайцевтар, Габышевтар уонна Ивановтар удьуордара билигин 200-һү куоһардылар. Кинилэр сиэннэрэ, хос сиэннэрэ Саха сиригэр эрэ буолбакка, Россия атын уобаластарыгар, кыраайдарыгар, Клайпед куоракка, Крымҥа, Харьковка норуот хаһаайыстыбатын араас салааларыгар үлэлии-хамсыы сылдьаллар. Кинилэр биллиилээх судаарыстыбаннай уонна уопсастыбаннай-политическай деятель Михаил Мегежекскай аатын үйэтитиигэ элбэх үлэни ыытталар», - диэн бэлиэтээн эттэ.

Салгыы Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева Михаил Мегежекскай аймах-билэ дьоно билигин тугунан дьарыктаналларын, чопчу ханнык эйгэҕэ ситиһиилэммиттэрин кэпсээтэ.

«Кини төрөөбүт дойдутун – Бордоҥ нэһилиэгин орто оскуолата, Ньурба куоратыгар уулусса – кини аатын сүгэллэр. Мин бу Мегежекскай аатынан уулуссаҕа уулааппытым, кыра эрдэхпиттэн кини аатыгар сүгүрүйэн, холобур оҥостон төрөөбүт дойдубар туһалааҕы оҥорбут, суолталааҕы үйэтиппит киһи диэн санаалаах иитиллэн тахсыбытым. Ылан көрдөххө, бу уулуссаҕа урут олорбут ыччаттан билигин араас эйгэҕэ ситиһиилээхтик үлэлиир элбэх биллэр-көстөр дьон, учуонайдар үүнэн тахсыбыттар эбит. Билиҥҥитэ Михаил Мегежекскай аатын үйэтитиигэ араас хабааннаах, тустаах үлэ салгыы барар», - диэн бэйэтин санаатын үллэһиннэ.

Антонина Афанасьевна бу бэлиэ күнү өйдүү-саныы сылдьалларын курдук Михаил Васильевич аймахтарыгар сэмэй бэлэхтэри туттарда.

Ил Түмэн сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа баайыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Прокопьев Саха сирин дьылҕатыгар сүдү суолталаах үлэни ыыппыт дьон ортотугар Ньурбаттан төрүттээх үгүс киһи баарын бэлиэтээтэ. «Сахабыт сирин сарсыҥҥытын салайсар бастыҥ ыччат үөскүү, тахса турдун. Кинилэр төрөөбүт улуустарын, өрөспүүбүлүкэлэрин ааттата, өрө тута сырыттыннар», - диэтэ.

Ньурба оройуонун баһылыгын солбуйааччы Анна Уларова бэйэтин эҕэрдэтигэр былырыын уопсастыбаннай деятель төрөөбүтэ 120 сылын бэлиэтээһин үрдүк таһымнаахтык ааспыттарын билиһиннэрдэ, аны 125 сыллаах үбүлүөйүн киэҥ далааһыннаахтык ыытыахпыт диэн эттэ. Манна эбии, «Сатал» микрооройуонун кэнниттэн кэлэр Дьокуускай куорат саҥа «Севернай» кыбаарталын уулуссатыгар Михаил Васильевич үтүө аатын иҥэриигэ үлэлэспит норуот депутаттарыгар Антонина Григорьева уонна Владимир Прокопьевка махтанна.

Аймахтар ааттарыттан ытык киһи Эдуард Данилов тыл эттэ. Кини Михаил Васильевич кыыһын кытта Изабелла Михайловналыын үлэлээн, «Бичик» национальнай кинигэ кыһатыгар тахсар «Республика чулуу дьоно» диэн серияҕа бэчээттэммит кинигэ туһунан кэпсээтэ.

Хос сиэн быраата Владимир Мегежекскай Бүлүү бөлөх улуустарыгар биллэр адвокат ийэтин Октябрина Ильинична уонна биир дойдулаахтарын көҕүлээһиннэринэн, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева, Ил Дархан Айсен Николаев өйөбүллэринэн уулусса аата бэрилиннэ диэн бэлиэтээтэ. Бу ууллуссаҕа элбэх оҕолоох ыаллар олоруохтаахтарын туһунан иһитиннэрдэ. Михаил Мегежекскай бэһис оҕонон күн сирин көрбүтүн, эмиэ элбэх оҕолоох ыалга улааппытын этэн аһарда.

Биир-икки сылынан бу саҥа уулуссаҕа алаһа дьиэлэр дьэндэйиэхтэрэ, дьон-сэргэ үөрэ-көтө олохсуйуо, оҕо-аймах сырсыаккалаһа оонньуо, оҕо саҥата чуораанныы чугдаарыа.

Ил Түмэн пресс-сулууспата