Министр дакылаатыгар бу былаан федеральнай уонна республикатааҕы сокуоннарга тирэҕирэн, республика билиҥҥи туругун уонна сайдыытын хайысхаларын ырытан көрүү түмүгэр оҥоһуллубутун бэлиэтээтэ. Кэлин сылларга дойдуга уонна республикаҕа барыллаан былааны оҥостуу тас эргиэҥҥэ наадыйыы уонна сайдыылаах дойдуларга экономическай үүнүү тэтимэ намтыы турар усулуобуйатыгар барар. Норуоттар икки ардыларынааҕы валютнай фонда сабаҕалыырынан аан дойдуга экономика үүнүүтэ намыһах таһымтан үрдүө суоҕа. Үүнүүнү атахтыыр  төрүөттэринэн Ольга Федорова сырьеҕа, энергияҕа уонна өҥө эйгэтигэр тарыыптар улаатыылара производствоҕа ночоот улаатыытыгар тиэрдибитин ааттаата.

 

Российскай Федерация 2014-2016 сылларга социальнай-экономическай сайдыытын чуолкайдаммыт барыла бу эйгэҕэ олус уустук быһыы-майгы бара турар кэмигэр оҥоһулунна. Россия таска таһаарар сүрүн табаардарыгар олус элбэх хааччахтааһын баарыттан сылтаан экспорка барар табаарбыт кээмэйэ кыччыырыгар уонна үгүс табаардарга сыана үрдүүрүгэр тиэртэ.

 

Маны таһынан Ольга Федорова промышленноска үүнүү бэлиэтэммэтин, Россияҕа инвестиция үбэ 104,6 бырыһыантан 102,5 бырыһыаҥҥа түһэ турарын, 2014 сылга валовай бородууксуйа үүнүүтэ 103 бырыһыантан 2015 сылга -- 103,1, 2016 сылга -- 103,3 бырыһыаҥҥа халбаҥныа. Оттон доллар курсугар туох уларыйыылар тахсыахтарын туһунан министр: «Российскай Федерацияҕа доллар курса 2013 сылга 31,4 солкуобайтан 2016 сылга 32,6 солкуобайга тиийэ үрдүүрэ күүтүллэр», -- диэтэ.

 

Министр аан дойдуга уонна Россияҕа баар балаһыанньа охсуутун түмүгэр биһиги республикабытыгар урукку сыллар көрдөрүүлэригэр тэҥнээтэххэ, экономика сайдыытын тэтимэ икки бүк бытаарбытын, инвестиция үбэ кэлиитэ намтыы турарын бэлиэтээтэ. Ордук намыһах көрдөрүү тутууга, транспорка, тыа хаһаайыстыбатыгар таҕыста,  оҥорон таһаарыы кээмэйэ 0,2 бырыһыан түһэн турар. «Ити түөрт секторга бытаарыы тахсыбытын түмүгэр биһиги региоммут валовай көрдөрүүтүгэр ааспыт сылга ситиспит үүнүүбүт тэтимин үс гыммыт биирин сүтэрдибит», -- диэтэ министр. Онон сыл түмүгэр 2,4 эрэ бырыһыан үүнүүгэ регион валовай бородуксуйатын кээмэйэ 548 млрд. солкуобайга тэҥнэһэрэ сабаҕаланар.

 

Итилэри ахтан туран, дакылааччыт 2014-2018 сылларга Саха сирин социальнай-экономическай сайдыытын барыллаан былааныгар Правительствонан икки вариант бэлэмнэниллибитин туһунан иһитиннэрдэ. Ол курдук кини I вариант сүрүн (базовай) буоларын бэлиэтээтэ. Оттон II вариант ньиэп сыаната күүскэ түһэн, Россия гаһыгар наадыйыы намтаан, аан дойду экономикатыгар быһыы-майгы мөлтүүр түгэнигэр эрэ туттуллара былааннаммыт.

 

Мантан салгыы министр республика экономикатын тутаах хайысхаларын сайдыытын сабаҕалааһыҥҥа тохтоото. Ол курдук 2014 сылга промышленность оҥорон таһаарыыта таас чоҕу, ньиэби, алмааһы, хорҕолдьуну хостооһун уонна электроэнергия барыһын суоттарыгар 104,9 бырыһыаҥҥа тэҥнэһиэ. Ольга Федорова ньиэби хостооһун 14,6 мөл. тоннаҕа тиийэ улаатар кэскилэ ИСТА турбатын ситимигэр сыһыаннаах ньиэптээх сирдэри кытта ыкса сибээстээҕин ыйда. Айылҕа гаһын хостооһуну барыллааһыҥҥа нэһилиэнньэлээх пууннары газтааһын дьаһалларын олоххо киллэрии суотугар гаһы туһаныы үрдүөхтээҕэ бэлиэтэнэр. Чоҕу хостооһун кээмэйин улаатыннарыы инники кэскилэ Элгэ таас чохтоох сирин туһаҕа таһаарар уонна «Инаглитааҕы» хайа байытар комбинаты тутуу бырайыактарын кытта сибээстээх. Дакылааччыт 2012 сылы кытта тэҥнээтэххэ, 2013-2018 сылларга алмаас хостооһунун долларга турар кээмэйэ намтааһынын сүрүн төрүөтүнэн сир анныттан хостооһуҥҥа көһүү итиэннэ алмааһын саппааһа аҕыйах сирдэргэ үлэлээһин буоларын ыйда. Оттон көмүһү хостооһун үлэтэ уруккуттан көмүстээх оройуоннарга ыытыллыа.

 

Итини таһынан киэҥ ыҥырыылаах истиигэ бюджекка 150 миэстэлээх Кардио-сосудистай киини, Дьокуускайга үөрэх тэрилтэлэрин, Абалаахха 210  миэстэлээх элбэх хайысхалаах реабилитациялыыр киини тутуу үбүлээһини киллэрии былааннанар. Министр Ольга Федорова: «Сабаҕаланар кэмҥэ 20 оскуоланы,  50-тан итэҕэһэ суох оҕо саадтарын, 5 балыыһаны, 5-тэн итэҕэһэ суох спорт объектарын, 5 спорт саалаларын уонна элбэх хайысхалаах культура уонна спорт дьиэлэрин, 4 социальнай суолталаах объектары тутан киллэрии көрүллэр», -- диэтэ.

 

Хамнас үрдээһинэ үлэ оҥорон таһаарыытыттан улахан тутулуктаах буолуо. Онон хас биирдии предприятие үлэ оҥорон таһаарыытын үрдэтэр кэлим дьаһаллары ылынара эрэйиллэр. Республика коммунальнай хаһаайыстыбатыгар сыана уонна тарыыптар үрдээһиннэрэ Россияны кытта тэҥнээтэххэ, улахан буолара сабаҕаланар.

 

Дакылаатын түмүктүүрүгэр Ольга Федорова 2018 сылга диэри республика социальнай-экономическай сайдыытын сабаҕалааһыҥҥа Россия Президенэ Владимир Путин 2012 сыллаахха ыам ыйын 7 күнүнээҕи Ыйааҕынан туруорбут соруктарын толоруу болҕомто киинигэр тутулларын бэлиэтээтэ. Онон истиигэ дьүүллэһиллибит барыллаан былаан 2018 сылга диэри республика валовай бородууксуйатын кээмэйин 1,3 төгүл улаатыннаран, 904 млрд. солкуобайга тиэрдэри, үлэ оҥорон таһаарыытын 1,4 төгүл, промышленность оҥорон таһаарыытын 1,3 төгүл, инвестиции киириитэ сыллата 300 млрд. солкуобайтан намыһаҕа суох буоларын, хамнас орто кээмэйэ сыл ахсын  4 – 5 тыһыынчанан эбиллэрин, сыл ахсын 14 – 15 тыһыынчаттан итэҕэґэ суох үрдүк оҥорумтуолаах үлэ миэстэлэрэ тахсыытын хааччыйарга туһуланар.