Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков Кыргызтаҥҥа тиийбит күнүгэр  Кыргыз Республикатын Сокуону таһаарар Мунньаҕын Бэрэссэдээтэлин Асылбек Жээнбековы кытта көрүстэ. Асылбек Шарипович Жээнбеков Александр Жиркову Саха Республикатын Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлинэн талыллыбытынан эҕэрдэлээн туран, “Чингиз Айтматов уонна кини Иссык-Күөллээҕи форума: культуралар уонна цивилизациялар алтыһыылара” норуоттар икки ардыларынааҕы форумҥа Саха Республикатын делегацията кыттарынан улахан махталын биллэрдэ. Парламеннар спикердэрэ кыргыз уонна саха норуоттарын культурнай ситимнэрин дьүүллэһиини таһынан Саха сирин уонна Кыргызтан сокуону таһаарар үрдүкү уорганнарын салгыы бииргэ үлэлээһиннэрин боппуруостарын тула кэпсэттилэр.

 

Бишкеккэ Норуоттар икки ардыларынааҕы форум саҕаланыытыгар Александр Жирков «Ата-Бейит» комплекска Чингиз Айтматов пааматынньыгар сибэкки ууруутун итиэннэ суруйааччы мемориалын үөрүүлээхтик арыйыы сиэрдэригэр-туомнарыгар кытынна. Кыргызтан Президенэ Алмазбек Атамбаев мемориал аһыллыытын кэмигэр эҕэрдэ тылыгар: «Биһиги улуу биир дойдулаахпыт аатын чиэстии ыраахтан кэлбиккитигэр махтанабын”, -- диэн Норуоттар икки ардыларынааҕы форум ыалдьыттарыгар махтанна. 

 

Сэтинньи 14 күнүгэр эбиэттэн киэһэ “Чингиз Айтматов уонна кини Иссык-Күөллээҕи форума: культуралар уонна цивилизациялар алтыһыылара” диэн норуоттар икки ардыларынааҕы тэрээһини үөрүүлээхтик арылынна. Форум пленарнай мунньаҕар Кыргыз Республикатын Правительствотын уонна парламенынан салалтата, Российскай Федерацияттан итиэннэ   аан дойду 19 дойдуларыттан, ол иһигэр АХШ, КНР, Италия, Германия, Турция, Казахстан, Финдляндия, Азербайджан о.д.а государстволар бэрэстэбиитэллэрэ, норуоттар икки ардыларынааҕы тэрилтэлэр, культура, наука, литература тэрилтэлэрин салайааччылара, үлэһиттэрэ  кытыннылар.

 

Форум аһыллыытыгар Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков эҕэрдэ тыл эттэ. Александр Жирков этиитин саҕалыырыгар: “Чуҥкук историялаах омук – дьоллоох омук”,– диэн муударай этии баар. Кыргыз уонна саха уруулуу норуоттара итинник дьолго тиксибэтэхтэрэ. Бу икки норуот историялара кыһарҕаннаах, эмиэ да өрөгөйдөөх түгэннэринэн толору. Түмүгэр, билигин биһиги Евразия материгын икки уһугар олоробут. Ол эрээри биһиги норуоттарбыт культурнай уонна духуобунай ситимнэрэ симэлийбэтэхтэрэ. Бүгүн биһиги ити ситими бөҕөргөтөргө дьулуһабыт”, -- диэн бэлиэтээтэ.

 

Бастатан туран, духуобунай баай норуоттары ситимниир күүстээҕин ыйан туран, Ил Түмэн спикерэ 2003 сыллаахха кыргыз манаһы толорооччуларын искусствота ЮНЕСКО-ҕа киһи аймах культурнай нэһилиэстибэтин шедевринэн билиниллибитин, ол кэннэ икки сылынан, 2005 сыллаахха  киһи аймах тылынан уус-уран культурнай нэһилиэстибэтин шедевринэн саха олоҥхото билиниллибитин, онон Саха уонна  Кыргыз Республикалара духуобунай баайдарын харыстааһыҥҥа күүстэрин холбообуттарын  туһунан эттэ. Александр Жирков билигинсаха эпоһа “Дьулуруйар Ньургун Боотур” Кыргызтан ытык киһитэ Бексултан Жакиев өйөбүлүнэнкыргызтыы тылбаастанарын сэргэ, кыргыз “Манаһа” сахалыы тылбаастана сылдьарын туһунан иһитиннэриитин форум кыттыылаахтара дохсун ытыс таһыныынан айхаллаатылар.

 

Александр Жирков  форум чэрчитинэн “АртОрдо” театральнай искусство фестивалын аһыллыытыгар  Саха сирин артыыстара “Хаарыан хампа күөх кытылым” (“Пегий пес, бегущий краем моря”) испэктээкили туруора кэлбиттэрин, бу испэктээкил урукку өттүгэр ССРС Государственнай бириэмийэтин ылбытын, айымньыны Саха театра туруоруутун Чингиз Айтматов бэйэтэ көрөн улаханнык биһирээбитин, Саха театрыгар махтаммытын бэлиэтээтэ.

 

Форум кыттыылаахтара Саха сиригэр соторутааҕыта булуллубут бөдөҥ алмааска Чингиз Айтматов аата иҥэриллибитин туһунан иһитиннэриини улаханнык үөрмахтана ылыннылар. Парламент спикерэ Александр Жирков норуоттар икки ардыларынааҕы форуму тэрийээччилэргэ Чингиз Айтматов аатын алмааска иҥэрии туһунан сертификаты,  алмаас хаартыскатын уонна ону кэрэһилиир докумуону туттарда. Санатан эттэххэ, үйэ аҥара кэриҥэ устатыгар “Якуталмаз” ПО, салгыы “АЛРОСА” АК (САО) бөдөҥ алмаастарга Россия уһулуччулаах деятеллэрин ааттарын иҥэрэр.

 

Норуоттар икки ардыларынааҕы форум үлэтин кэмигэр Александр Жирков Кыргызтан парламенын үөрэхтээһиҥҥэ, наукаҕа, культураҕа уонна спорка кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин, профессор Каныбек Осмоналиевы кытта “Цивилизациялар сайдыыларын киһи аймахха суолталара уонна культурнай хайысхалара” темаҕа  секция үлэтин салайда. Секцияҕа  Российской Федерация Федеральнай Мунньаҕын  Государственнай Думатын кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Леонид Слуцкай, Кыргызтан парламенын норуоттар икки ардыларынааҕы сибээстэргэ кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Каныбек Иманалиев, Германияттан «Neues Deutschland» хаһыат редактора  Ирмтрауд Гучке, Ч.Айтматов аатынан фонда вице-президенэ, суруйааччы огдообото Мария Айтматова, Иссык-Күөллээҕи форуму 1986 сыллаахха тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ Рустем Хаиров, ЮНЕСКО советнига Форти Аугусто (Италия) уонна да атыттар кытыннылар.

 

Норуоттар икки ардыларынааҕы форум пленарнай чааһын түмүгэр Александр Жирков ЮНЕСКО чилиэннэрэ-государстволарга туһаайан 2005 сыллаахха алтынньы 20 күнүгэр Парижка ылыллыбыт норуоттар культураларын араас көрүҥнэрин харыстааһын уонна биһирээһин туһунан Конвенцияҕа холбоһо илик государстволар холбоһоллоругар ыҥырыы таһаарар боппуруоһу көрөллөрүгэр "Чингиз Айтматов уонна кини Иссык-Күөллээҕи форума: культуралар уонна цивилизациялар алтыһыылара” норуоттар икки ардыларынааҕы форумҥа этии киллэрдэ.

 

Бу форум мантан ыла бэйэтин улуу төрүттээччитин Чингиз Айтматов аатынан -- “Чингиз Айтматов аатынан Иссык-Күөллээҕи форум: культуралар цивилизациялар алтыһыылара” норуоттар икки ардыларынааҕы форум диэн -- ааттанар буолла. Александр Жирков форум кыттыылаахтарын этиилэринэн Иссык-Күөл норуоттар икки ардыларынааҕы форумун тэрийэр кэмитиэтин саҥа састаабыгар киирдэ.