Ил Түмэн үлэлиир хамыыһыйатын састаабыгар сис кэмитиэттэр бэрэссэдээтэллэрэ Дмитрий Саввин, Василий Местников, Владимир Прокопьев, депутаттар Алина Винокурова, Леонид Владимиров үлэлээтилэр. Ону таһынан министерстволартан уонна биэдэмистибэлэртэн ыҥырыллан кэлбит салайааччылар, эппиэттээх үлэһиттэр, кэккэ норуот депутаттара кытыннылар.

 

Хамыыһыйа үлэтин саҕалыырыгар Александр Уаров үөһэ ааттаммыт хайысхалары үбүлээһиҥҥэ хантан үбү булар боппуруоска кэлэр сыл бюджетыгар федеральнай бюджеттан, бюджет тас өттүттэн инвестицияны тардан итиэннэ ахсынньыга өрөспүүбүлүкэҕэ РФ Тыатын хаһаайыстыбатын министерствота кыттыылаах регионнар икки ардыларынааҕы инвестиционнай Форумҥа Саха сирин агропромышленнай бырайыактарын көрүү түмүгэр эбии кэлиэхтээх харчы суотуттан үбүлээһини көрөр сөбүгэр тохтоото. Уураах барылыгар бу хайысхалары үбүлээһиҥҥэ итини сэргэ “Транснефтегаз” уонна “Сургутнефтегаз” предприятиелартан эбии нолуок киириититтэн үбүлүүр туһунан пууну суруйар наадатын тула кэпсэттилэр.

 

“Уураах барылыгар биһиги ити предприятиелартан нолуоктан дохуот киирэр түгэнигэр эбии дохуоттан үбүлүүргэ диэн туһунан пууну киллэриэххэ”, -- диэн эттэ Александр Уаров. Депутаттартан “Тыа хаһаайыстыбата уонна балыктааһын”, “Тулалыыр эйгэни харыстааһын уонна айылҕаны туһаныы” хайысхаларыгар үбүлээһини эрэйэр өссө 30 этии баар. Олортон 27-тин Правительство үп суоҕунан ылынары утарар. Александр Уаров итиниэхэ сөбүлэһэр табыллыбатын ыйан туран, уурааҕынан эбии дохуоттартан үбүлүүргэ туруорсар наадатын бэлиэтээбитин хамыыһыйа өйөөтө.

 

СР Правителствотын Председателин солбуйааччы Петр Алексеев 2014 сыллааҕы судаарыстыбаннай бюджекка эбии үп кэлэр да буоллаҕына, ол харчы бюджет ороскуоттуур чааһыгар буолбакка, бюджет дефицитын сабыыга барыахтааҕын санатта. Петр Алексеев Правительство 2014 уонна онтон кэлэр сылларга өрөспүүбүлүкэ агропромышленнай комплексыгар сыһыаннаах инвестиционнай бырайыактары үбүлээһин боппуруоһугар бюджет тас өттүттэн үбү, инвестицияны тардыыга күүскэ үлэлиир былааннааҕын эттэ. Оттон бу отучча этиилэр бары эбии үбүлээһини эрэйэллэр эрээри, ону барытын үбүлүүр кыаллыбат курдук.  Ил Түмэн 2014 сыллааҕы бюджетын сүрүн параметрдарын бигэртэн ылыммытын быһыытынан, ол эрэ иһинэн көннөрүүлэри оҥорор сөбүн ыйда. Итини таһынан агропромышленнай комплексы үбүлээһиҥҥэ Правительство иннигэр федеральнай бюджеттан үбү уонна субсидия харчытын 1 млрд. солкуобайга тиэрдэр үлэни күүһүрдэр сорук турар. 

 

Депутат Дмитрий Саввин ааспыт сылларга тэҥнээтэххэ, тыа хаһаайыстыбатыгар көрүллэр үбүлээһин кээмэйэ халбаҥныырын, ити боппуруоска ким эппиэттиирий диэн ыйытта. Петр Алексеев сокуон барылыгар тыа хаһаайыстыбатые сайдыытыгар  6 млрд.755 мөл. солкуобай көрүллэрин, депутат Виктор Губарев киллэрбит көннөрүүтүгэр Президент ыйааҕар сөп түбэһиннэрэн итини  7 млрд. 209 мөл. солкуобайынан хаалларары туруорсуута баарын, сүөһү ахсаанын намтааһынын таһаарбат курдук, уталытыллыбат дьаһалларга  207 мөл. 500 тыһ. солкуобай көрүллэрэ сабаҕаланар диэн хоруйдаата.  

 

Дмитрий Саввин депутаттар улуустарга, нэһилиэктэргэ сырыыларын түмүгэр дьон миэстэтигэр тыа сиригэр тутуун үбүлээһиҥҥэ сарбыйыы барыа диэн дьиксинэллэрин бэлиэтээн туран, чопчу объектарынан үбүлээһин баарын-суоҕун туһунан Тыа хаһаайыстыбатын министерствотын бэрэстэбиитэллэриттэн чуолкайдаста. Министр эбээһинэһин толорооччу Николай Попов  бу хайысхаҕа федеральнай киинтэн 1 млрд. солкуобайдаах инвестиция үбэ итиэннэ бюджет тас өттүттэн харчы кэлэрэ былааҥҥа баарын иһитиннэрдэ. Итини таһынан кини ахсынньы 12-15 күннэргэр  өрөспүүбүлүкэҕэ РФ Тыатын хаһаайыстыбатын министерствота кыттыылаах регионнар икки ардыларынааҕы инвестиционнай Форумҥа Саха сирин агропромышленнай бырайыактарын көрүү түмүгэр эбии харчы кэлиэн сөбүн ыйда. “Тутууну ыыттарыыга аллараттан этиилэри киллэрии уонна куонкуруска кыттыы эрэйиллэр”, -- диэтэ Николай Попов. Тыа хаһаайыстыбатын хайысхатынан инвестиционнай бюджет чэрчитинэн “Тыа хаһаайыстыбатын сирин-уотун бигэтик сайыннарыы туһунан” федеральнай тус сыаллаах программанан 500 мөл. солкуобай көрүллүөхтээх. 

 

Депутат Владимир Прокопьев кэлэр сыл бюджетыгар “2012-2016 с.с. ойуур хаһаайыстыбатын сайыннарыы” госпрограмма ороскуоттуур чааһыгар ойуур баһаардарын умулларыыга сыһыаннаах баһаарынай-химическэй станция үлэтин хааччыйар өттүгэр үбүлээһини улаатыннарар туһунан этиини Ил Түмэн уурааҕын пуунугар киллэрэргэ эттэ.

Ити курдук дьүүллэһии түмүгэр хамыыһыйа “Хоту сир үгэс салааларын сайыннарыы”, “2014-2016 с.с. тыа хаһаайыстыбатын переработкалыыр промышленноһыгар сыһыаннаах производственнай уонна астыыр-үөллүүр объектары тутуу, технологическай оборудованиелары атыылаһыы”, тыа хаһаайыстыбатын сирдэрин нүөлсүтүү үлэтин ыытарга үөһэ ахтыллыбыт источниктартан кэлэр сыл бюджетыгар үбүлээһини көрөргө быһаарыы ылылынна итиэннэ хамыыһыйа чилиэннэрэ ону Ил Түмэн кэлэр сессиятын уурааҕар киллэрэригэр куоластаатылар.