Олоҥхо күнүн бэлиэтиир түгэн “Сэтинньи 25 күнэ – Олоҥхо күнэ” улуу олоҥхоһуттарбыт тустарынан кэпсиир хаартыска быыстапкатынан, Саха сирин биллиилээх олоҥхоһута Лөкөчөөн олоҥхоттон быһа тардан толоруутунан итиэннэ “Алгыс үҥкүүтүнэн” аһылынна. Дьоро киэһэ кыттыылаахтара быйыл олохтон туораабыт Ийэ олоҥхоһут Петр Егорович Решетников сырдык аатын сүһүөхтэригэр туран кэриэстээтилэр.  

 

Билигин өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн олоҥхобутун үйэтитиигэ, тарҕатыыга, харыстааһыҥҥа, Россияҕа, аан дойду таһымыгар тиийэ киэҥ далааһыннаах үлэ бара турар. Саха омугун саргытын салайар, урааҥхай буолар уурааҕын түстүүр улуу олоҥхобут уруйдаах күнүнэн үөрэн-көтөн туран, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга Национальнай тэрийэр кэмитиэтин салайааччыта Александр Жирков олоҥхо бары энтузиастарын, иилээччилэрин-саҕалааччыларын, культура үлэһиттэрин, үүнэр көлүөнэ олоҥхоһуттары кытта дьарыктанар оскуола уһуйааннарын итиитик-истиҥник эҕэрдэлээтэ. 

 

Тыл этиитин саҕаланыытыгар Александр Жирков: “Биһиги көлүөнэбитигэр биир сүрүн сорук турар – олоҥхобутун, харахпыт харатын курдук, харыстаан, кэлэр көлүөнэҕэ чөл тиэрдии. Бу соругу толорууга биһиги өбүгэлэрбит олоҥхону сатаан бүөбэйдээбиттэрин, харыстаабыттарын түмүгэр олоҥхобут 20-с үйэни туораан, 21 үйэҕэ тиийэн кэллэ. Маны салгыы кэлэр көлүөнэҕэ бүөбэйдээн тиэрдэрбит, биһиги ити ытык сорукпутун хайдах толорорбут Олоҥхо күннэрин кэпсэтиилэрин, сүбэлэһиилэрин саамай киининэн буолуохтаахтар”, – диэн бэлиэтээтэ.

 

итини толорууга үс сүрүн сорук турарыгар тохтоото. Бастатан туран, олоҥхо этиллэн, суруллан хаалбытын хомуйуу үлэтэ билигин да түмүктэнэ илигинэн олоҥхоһуттартан, ити олоҥхону сүһэн илдьэ хаалбыт дьонтон, атын биирдиилээн дьоҥҥо мунньуллубут архыыптартан хомуйуу үлэтэ инники өттүгэр утумнаахтык салгыы барыахтаах. Иккис сорук – хомуллубуту харыстааһын уонна олоҥхо илиинэн суруллубутун, кассетаҕа, пленкаҕа уһуллубутун, архыыпка харалла сыталларын, кинигэҕэ тахсыбыттарын цифровой  харайыыга көһөрүү. Урукку өттүгэр олоҥхоһуттартан оҕо аймах, ыччат олоҥхону тылыттан тылыгар түһэрэн ылар этэ. Ол сүһэн ылан баран, кини ону бэйэтин өйүгэр-санаатыгар иҥэрэн, бэйэтин тылыгар-өһүгэр сыһыаран, сорох өттүн тупсаран, киэргэтэн, олоҥхону тылтан тылга тарҕатар этэ. “Биһиги билигин олоҥхоһут эйгэтин үөскэтэ сатыыр буоллахпытына, аҥардас суругунан эрэ дьарыктаныынан, суруктан эрэ нойосуустааһынан үлүһүйбэккэ, эдэр ыччаты, оҕо дьону олоҥхоһут тылыттан истэн батыһыыларыгар уһуйуубут, ол эйгэни тэрийиибит кыалла илик. Оҕо ити дьоҕурун сайыннарыыга итиэннэ олоҥхонон дьарыктанар дьон сааһын төһө кыалларынан эдэрситэр сыалга оҕо саадыттан саҕалаан олоҥхону сөбүлээн истэр, сөбүлээн үтүктэ сатыыр оҕолору таһаарыыга өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо ассоциацията, Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга СР Национальнай кэмитиэтэ уонна улуустарга баар биирдиилээн энтузиастар, тэрийээччилэр, оҕо саадын иитээччилэрэ, оскуола учууталлара бука бары болҕомтобутун ууруохтаахпыт”, -- диэтэ Александр Жирков.

 

2006 сылтан ыла Олоҥхо Уон сыла биллэриллэн, судаарыстыба өттүттэн сыллата үгүөрү үп көрүллэн, араас хайысхалаах үлэ балайда тэрээһиннээхтик барар. Ол эрээри бу Уон сылбыт түмүктэнэр болдьоҕо чугаһаан иһэр, аны икки сылынан түмүктээн барыахпыт. Ити туһунан этэн туран, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга Национальнай тэрийэр кэмитиэтин салайааччыта Александр Жирков: “Итини учоттаан уонна олоҥхонон дьарыктанааччылар эрэ буолбакка, миэстэтигэр дьон-сэргэ, атын даҕаны эйгэ олоҥхону судаарыстыба, былаас өттүттэн өйөөһүнү салгыы ыытарга диэн этиилэрин ылынан, өйөөн, өрөспүүбүлүкэ Президенигэр бу Олоҥхо Уон сылын  2015 сылтан салгыы, тохтоппокко, ыытарга туруорсуу сурук киллэрдибит. Ити сорук ылылыллыа дии саныыбын”, -- диэн эрэнэрин биллэрдэ.

 

Салгыы кини Олоҥхо ыһыахтарын 2014 сылга Хаҥалас улууһугар, ол кэнниттэн 2015 сылга Чурапчыга ыытан, Олоҥхо Уон сылыгар анаммыт ыһыахтар түмүктэнэллэрин бэлиэтээтэ. “Бу Уон сылга олоҥхонон анаан утумнаахтык дьарыктаныыбыт түмүгэр Олоҥхо ыһыаҕа дьон өйүгэр-санаатыгар балайда тилиннэ. Олоҥхону биһиги аҥардас үөрэтиинэн эрэ муҥурдамматыбыт: олоҥхолуу туттууга, олоҥхолуу дьаһаныыга үөрэнэн эрэбит. Ол түмүгэр саха омук культуратыгар, сахатыйыы өттүгэр, бэйэ төрдүгэр-ууһугар чугаһааһын, таҥныы-симэнии, тутуу-хаптыы, сиэри тутуһуу өттүгэр биһиэхэ үчүгэй, туһалаах хайысханан уларыйыы тахсан эрэр диэн бэлиэтиибин. Өскөтүн Олоҥхо Уон сылын салгыыр буоллахпытына, ол салҕааһыны кэрэһилиир Олоҥхо ыһыахтарын иккис түһүмэҕин Хаҥалас уонна Чурапчы кэнниттэн хоту Дьааҥы сиригэр, олоҥхоһут Дарья Андреевна Томская дойдутугар, саҕалаабыт киһи диэн баҕа санаа баар. Ону дьааҥылар уонна общественность толкуйдаан, сүбэлэһэн ылынан, инники өттүгэр итиннэ үлэ барара буоллар диэн баҕалаахпын”, -- диэн Александр Жирков Олоҥхо кэлэр Уон сылларын ыытыыга баар былааннарын, көрүүлэрин билиһиннэрдэ.

 

Биһиэхэ билигин олоҥхоһуттар, олоҥхону тойук быһыытынан туойааччылар, олоҥхону айар дьоннор биирдиилээн-иккилиилээн да буоллар, үлэлии сылдьаллар. Олортон үс киһиэхэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Экспертнэй сэбиэтин быһаарыытынан СР Культуратыгар, духуобунай сайдыыга министерствота, Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга Национальнай тэрийэр кэмитиэтэ, Олоҥхо ассоциацията  “Олоҥхоһут” диэн анаан-минээн дьаралык туттарар туһунан быһаарыыларынан Ийэ олоҥхоһуттарга Ньурба улууһун Хорула нэһилиэгиттэн төрүттээх Иванов Василий Иванович-Чиллэ Баһылайга, Бүлүү улууһун Лөкөчөөн нэһилиэгиттэн төрүттээх Никифоров Кирилл Викторович-Лөкөчөөҥҥө, Дьокуускайтан Исаков Валентин Гаврильевичка “Олоҥхоһут” бэлиэтин туттарда. Ону таһынан Александр Жирков олоҥхону харыстааһыҥҥа, киэҥник тарҕатыыга кылааттарын иһин Мэҥэ-Хаҥалас улууһун олохтооҕо Григорьев Иван Алексеевичка, Дьокуускайтан Протодьяконова Елена Николаевнаҕа СР Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга Национальнай тэрийэр кэмитиэт бочуоттаах грамоталарын туттарда.

 

Салгыы СР Правительствотын Председателин солбуйааччы Феодосия Габышева 2016 сылтан Олоҥхо ыһыахтара салгыы ыытылыннахтарына, саха олоҥхото аан дойду таһымыгар тахсарыгар өссө улахан тирэх баар буолуо диэн бэлиэтээтэ. Феодосия Габышева Мэҥэ-Хаҥаластан Захаров Афанасий  Михайловичка Культура уонна духуобунай сайдыы министерствотын “Олоҥхону бастыҥ толорооччу”,  Сунтаар улууһуттан Тимофеев Никандр Прокопьевичка “Олоҥхону толорууга бастыҥ уһуйааччы маастар-педагог”, Уус-Алдантан Сивцева Мария Захаровнаҕа “Олоҥхо бастыҥ пропагандиһа” номинацияларын туттарда.

 

 СР Культураҕа уонна духуобунай сайдыыга министрэ Андрей Борисов Олоҥхо күнүнэн эҕэрдэлээн туран, саха хомуһа космоска тиийэ тахсыбытын,  Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга Национальнай тэрийэр кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков көҕүлээһининэн өрөспүүбүлүкэ улуустарыгар Олоҥхо ыһыахтара үрдүк тэрээһиннээхтик уонна чаҕылхайдык баралларын бэлиэтээтэ. “Платон Ойуунускай эппитинии, байҕал курдук дириҥ, куйаар курдук, киэҥ олоҥхобутугар тирэнэммит, өссө уон сылы ситиһиэххэйиҥ!”, -- диэн туран, “Олоҥхону бастыҥ толорооччу” аатын Амма улууһун 10 кылааһын үөрэнээччитигэр Наталья Стручковаҕа (салайааччыта Софронова А.Д.), Уус-Алдан улууһун Бэйдиҥэ нэһилиэгин “Чэчир” оҕо саадын “Чугдаарчык” фольклорнай ансамблыгар (салайааччы Жиркова Т.И.), Чурапчы улууһун “Туллукчаан” оҕо саадын иитиллээччитигэр Эдгар Тихоновка (салайааччы Захарова И.Е.), Өрөспүүбүлүкэтээҕи лицей үөрэнээччитигэр Петр Поповка туттарда.

 

Бу дьоро киэһэҕэ Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга СР Национальнай кэмитиэтин, Олоҥхо ассоциациятын иилээһиннэринэн-саҕалааһыннарынан, өрөспүүбүлүкэ олоҥхоһуттарын, культура энтузиастарын көмөлөрүнэн олоҥхо алгыстаах аартыга арыллан, олоҥхону үөрэтии, хомуйуу уонна харыстааһын саҥалыы таһымҥа тахсыбыта бэлиэтэннэ. Дьоро киэһэ “Уруйдан, Улуу Олоҥхо!” концерынан түмүктэннэ.