Кулууп мунньаҕар Ил Түмэн араас ыҥырыыларыгар депутатынан талыллан үлэлээбит уонна саҥа ыҥырыыга депутатынан үлэлээн эрэр парламентарий дьахталлар кытыннылар. Кулууп уопсайа 27 чилиэннээх: Валентина Боровикова, Ирина Бояринова, Ульяна Винокурова, Екатерина Никитина, Зоя Корнилова, Альбина Поисеева, Пальмира Петрова, Евгения Михайлова, Елена Голомарева, Ольга Макиенко уо.д.а.

 

Ил Түмэҥҥэ парламентарий дьахталлар общественнай-политическай кулууптарын 2008 сыллаахха СР Дьахталларын союһун көҕүлээһининэн парламент IV ыҥырыытын депутаттара тэрийбиттэрэ. Ол курдук ааспыт ыҥырыыга 12 дьахтар депутатттан тоҕуһа “Биир ньыгыл Россия”, иккитэ – “Сиэрдээх Россия”, биирэ -- РФКП фракцияларын чилиэннэрэ этэ. Оксана Винокурова бэлиэтээбитинэн, төһө да араас фракцияларга үлэлээбиттэрин иһин депутат дьахталлар политическай көрүүлэрэ кинилэр кулууп иһинэн бииргэ үлэлээһиннэригэр мэһэйдээбэтэҕэ. Төрдүс ыҥырыыга 19 депутат бастайааннай төрүккэ үлэлээбит буоллаҕына, ити иһиттэн биэс депутат дьахтар государственнай сулууспа дуоһунаһыгар тахсыылаахтык үлэлээбитэ. Ол курдук депутат Елена Алексеева спикер бастакы солбуйааччыта, Оксана Винокурова парламент бастайааннай секретара, Елена Голомарева, Ольга Маиенко, Альбина Поисеева сис кэмитиэттэр председателлэрэ этилэр.

 

Ил Түмэн ити иннинээҕи ыҥырыыларыгар хас депутат дьахталлар баалларын ырытан көрөр буоллахха, 1993-1997 сылларга парламент бастакы ыҥырыытыгар 7 депутат дьахтар, иккис ыҥырыыга (1997-2002 с.с.) – 11, үһүс ыҥырыыга (2002-2008 с.с.) – 6 депутат дьахталлар дьоҥҥо-сэргэҕэ биллэр-көстөр гына үлэлээбиттэрэ-хамсаабыттара.

Кулууп ыытар араас ис хоһоонноох үлэтигэр бастакы ыҥырыы депутаттара Ульяна Винокурова, Валентина Боровикова, Ирина Бояринова, иккис ыҥырыыттан Федора Захарова, Августа Марфусалова, Раиса Гурьева, Анна Соловьева, үһүс ыҥырыыттан Пальмира Петрова, Елизавета Сидорова уо.д.а. хара бастакыттан актыыбынай кыттыыны ылбыттарын Оксана Винокурова бэлиэтээтэ. Кулууп чилиэннэрин ортотугар Зоя Корнилова, Альбина Поисеева, Ульяна Винокурова, Екатерина Никитина курдук уопуттаах парламентарийдар бааллар.

 

Кулууп бу сылларга Госдумаҕа, Татарстан, Башкирия, Бурятия, Ингушетия итиэннэ ыаллыы регионнар парламеннарын кытта ыкса сибээстэри олохтообутун таһынан улуустар уонна нэһилиэктэр олохтоох салайыныыларын мунньахтарыгар талыллан үлэлиир депутат дьахталлары кытта киэҥ сибээстэри тутуһар.

 

Оксана Винокурова отчуотугар IV ыҥырыыга барыта 669 сокуон ылыллыбыттан 188 (28 бырыһыана) төрүт сокуоҥҥа дьахтар депутаттар автор уонна соавтор буолбуттарыгар тохтоото. Холобура, Ольга Макиенко – республика 81 сокуонун, Елена Голомарева – 37, Елена Алексеева – 27, Оксана Винокурова – 16, Альбина Поисеева – 11, Айталина Афанасьева уонна Саргылана Гоголева – 8-тыы, Антонина Григорьева – 6, Зоя Корнилова уонна Валентина Потрубейко биирдии сокуоннары көҕүлээн киллэрбиттэрэ. Итини таһынан дьахтар депутаттар өттүлэриттэн сокуоннарга элбэх көннөрүүлэр, эбиилэр киирбиттэрэ. Кинилэр дьахталлар общественнай тэрилтэлэрин кытта бииргэ, оччолорго Госдума депутата Юлия Песковская өйөөһүнүнэн сокуону ылыныы федеральнай таһымыгар пиибэни арыгылаах бородууксуйа ахсааныгар холбооһуҥҥа уонна энергетическай утахтары ыччакка буортулаахтарынан билинэргэ кулууп күүстээх үлэни ыыппыта. Оксана Винокурова кулууп чилиэннэрэ СР Дьахталларын союһун кытта бииргэ дьиэ кэргэҥҥэ, оҕо быраабфгар, иитиигэ, социальнай проблемаларга аналлаах уонна ити эйгэҕэ сыһыаннаах сокуоннары ылыныы боппуруостарыгар барыта 37 тэрээһиннэри, ол иһигэр түөрт конференцияны ыыппыттарын бэлиэтээтэ.  

 

Кулууп Дьахталлар Бүтүн Россиятааҕы бастакы съезтэрин 100 сылыгар аналлаах “парламентскай истиилэригэр”, саастарын ситэ илик оҕолору күүһүлээһинтэн уонна хабырдык тутууттан-хабыыттан харыстааһын тематыгар киэҥ ыҥырыылаах “публичнай истиилэригэр”, “Дьиэ кэргэн, ийэ, аҕа буолуу уонна оҕо саас туһунан”, “Культура туһунан”, “Төрөппүттэр оҕону иитиигэ эппиэтинэстэрин туһунан” уо.д.а. республика сокуоннарын барылларын дьүүллэһэр,  араас проблемалары быһаарыыга анаммыт “төгүрүк остуолларыгар”  туһааннаах специалистары таһынан, нэһилиэнньэ араас араҥатын бэрэстэбиитэллэрэ кыттыбыттар.

 

Кэлиҥҥи икки сылга парламент Олохтоох салайыныыга сис кэмитиэтин председателэ Дмитрий Горохов өйөбүлүнэн олохтоох салайыныы бэрэстэбиитэллээх уорганнарын депутат дьахталларын ортолоругар “Лидер дьахталлар” диэн куонкурустар ыытыллыбыттар. Ити курдук сокуоннары, быраабы билиигэ туһуламмыт семинардарга, үлэни кэпсиир фото-куонкурустарга уо.д.а. республика үрдүнэн элбэх актыбыыс дьахталлар кытталлара ситиһиллибит.

 

Республика Дьахталларын союһун председателэ Валентина Кириллина саҥа талыллан үлэлээн эрэр депутат-дьахталларга Союз аатыттан эҕэрдэ суруктары туттартаата.

Мунньах түмүгэр кулууп чилиэннэрин быһаарыыларынан парламент V ыҥырыытыгар парламентарий дьахталлар общественнай-политическай кулууптарын саҥа салайааччытынан норуот депутата, Арктика уонна аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар проблемаларыгар сис кэмитиэт председателэ Елена Голомарева биир санаанан талылынна.