Республика парламенын спикерэ Александр Жирков “Интерфакс-Дальний Восток” агенствоҕа интервьютугар уонна “Сокуон -- сири-уоту кэлимник сайыннарыы мэктиэтэ” ыстатыйатыгар “Дальнай Востогу уонна Байкал регионун түргэн тэтимнээхтик сайыннарыы ураты усулуобуйаларын туһунан” итиэннэ “Дальнай Восток регионнарыгар урутаан сайдыы сирин-уотун уонна государственнай өйөөһүн атын миэрэлэрин туһунан” сокуон барылларыгар тус көрүүлэрин бэлиэтээтэ.
 
Санатан эттэххэ, “Дальнай Востогу уонна Байкал регионун түргэн тэтимнээхтик сайыннарыы ураты усулуобуйаларын туһунан” сокуон барылын Федерация Сэбиэтин Председателин солбуйааччы В.А.Штыров салайааччылаах Федерация Сэбиэтин үлэлиир бөлөҕө бэлэмниир. Оттон “Дальнай Восток регионнарыгар урутаан сайдыы сирин-уотун уонна государственнай өйөөһүн атын миэрэлэрин туһунан” диэн сокуон барылын Дальнай Восток сайдыытын Министерствота бэлэмнии сылдьар.
 
 “Дальнай Востогу уонна Байкал регионун түргэн тэтимнээхтик сайыннарыы ураты усулуобуйаларын туһунан” федеральнай сокуон барылын сүрүн кээмэйдэрэ Ил Түмэн официальнай сайтыгар “Сокуон барылын дьүүллэһэбит” төбөҕө баар: ким баҕарар ону ааҕан билсиэн, тус санааларын суруйуон, этиилэри, эбиилэри-көҕүрэтиилэри киллэриэн сөп.
 
Оттон иккис сокуон барылын туһунан этэр буоллахха, аан бастаан урутаан сайдыы сирин-уотун (территории опережающего развития-ТОР) тэрийэн Дальнай Востогу экономическай өттүнэн сайыннарыахха диэн этии 2013 сыллаахха алтынньы 24 күнүгэр Комсомольск-на-Амуре куоракка Правительство хамыыһыйатыгар өйөнөн турар. Салгыы Дальнай Восток сайдыытын Министерствотыгар, Россия Экономическай сайдыыга министерствотыгар уонна Үпкэ министерствотыгар Дальнай Востокка урутаан сайдыы сирин-уотун тэрийии боппуруостарын сүрүннүүр сокуон барылын 2014 сыл олунньу 28 күнүгэр диэри оҥорон, көрүүгэ киллэрэллэригэр сорудахтаммыта. Боломуочуйалаах федеральнай уорган этии киллэриитигэр олоҕуран Российскай Федерация Правительствотын быһаарыытынан, социальнай-экономическай өттүнэн урутаан сайдыы сирдэрэ Дальнай Восток уонна Байкал регионун субъектарын сорох сирдэригэр-уоттарыгар тэриллэллэрэ сабаҕаланар. Ити сирдэргэ эргиэн-урбаан үлэтигэр, ону сэргэ сири туһаныыга, түһээни хомуйууга, государственнай уонна муниципальнай хонтуруолга, государственнай өҥөлөргө быраап ураты усулуобуйалара олохтонуохтаахтар диэн сабаҕаланар. РФ Правительствотыгар 2014 сыл кулун турар 20 күнүгэр буолбут сүбэ мунньахха “Дальнай Восток регионнарыгар урутаан сайдыы сирин-уотун уонна государственнай өйөөһүн атын миэрэлэрин туһунан” федеральнай сокуон барылын дьүүллэстилэр.
 
Бу икки сокуон барылларын концепциялара төһө кэлимнэрин ырытан көрөн баран, Александр Жирков бастакы сокуон барылын тутуһар ордук сөптөөҕүн этэр. Ил Түмэн спикерэ этэринэн, “Дальнай Востогу уонна Байкал регионун түргэн тэтимнээхтик сайыннарыы ураты усулуобуйаларын туһунан” сокуон барыла Россия Президенэ В.В.Путин Дальнай Востогу уонна Байкал регионун өрө тардыыга туруорбут соруктарын, сир-уот сайдыытын, айылҕа баайын кэлимник баһылааһын механизмнарын, сөптөөх социальнай-экономическай инфраструктураны тэрийиини киллэрэн туран, сокуон өттүнэн ордук сөпкө өйүүр кыаҕы биэрэр. Бу боппуруостар, РФ сокуоннарын сорох механизмнарыгар регион уратыларын уонна туруоруллубут соруктары аахсан туран, тустаах уларытыылары киллэрэри эрэйэллэр.
 
Саха сирин парламенын спикерэ бэлиэтииринэн, бастаан утаа макрорегион сайдыытыгар сүрүн болҕомто айылҕа баайын туһаныыны сэргэ, сири-уоту сайыннарыыга сөптөөх социальнай-экономическай инфраструктураны тэрийиини киллэрэн туран, кэлимник уонна түргэн тэтимнээхтик сайыннарыыга ууруллан испитэ. Ол гынан баран, “Дальнай Восток регионнарыгар урутаан сайдыы сирин-уотун уонна государственнай өйөөһүн атын миэрэлэрин туһунан” федеральнай сокуон барыла күөрэйээтин кытта ити хайысха сүрүннээн инвестиционнай кэрэхсэбиллээх уонна бюджекка угуллубут солкуобайы барыстаахтык толуйар бөдөҥ инвестиционнай бырайыактары талыынан эрэ муҥурданар суолу тутуһар чинчилэннэ.
 
Александр Жирков этэринэн, Дальнай Востогу сайыннарыы, бастатан туран, манна олохтоох нэһилиэнньэҕэ, үлэҕэ-хамнаска олохтоох дьону тардыыга, сири-уоту чөл хаалларыыга туһаайыллыах кэриҥнээх. Оттон ону ситиһэр туһугар макрорегион сиригэр-уотугар сир баайын хостооһуну сэргэ ону таҥастааһыны, сир баайын туһанан атын  бородууксуйаны оҥорууну итиэннэ итинтэн сиэттэрэн эбиллибит үрдүк сыаналаах производстволары тэрийии эрэйиллэр. Ол түмүгэр макрорегион олохтоохторун уйгуларын хааччыйар социальнай ис хоһоонноох экономика модела үөскээн тахсыахтаах.
 
Оттон “Дальнай Восток регионнарыгар урутаан сайдыы сирин-уотун уонна государственнай өйөөһүн атын миэрэлэрин туһунан” федеральнай сокуон барылын Ил Түмэн спикерэ “Дальнай Востогу уонна Байкал регионун түргэн тэтимнээхтик сайыннарыы ураты усулуобуйаларын тустарынан” кэлим сокуон барылын иһигэр киллэрэн, көрөргө этэр. “РФ билигин туттуллар сокуоннарыгар уларытыылар киириэхтээхтэр. Онто суох биһиги Хотугу сирдэри өрө тардар соруктары ситиһиилээхтик быһаарарбыт кыаллыа суоҕа. Ол гынан баран ити уларыытыылар сири-уоту сылдьан тупсарыыны, биирдиилээн улахан кыахтаах тэрилтэлэри өйөөһүнү эрэ буолбакка, Хотугу сири кэлимник сайыннарыыны мэктиэлиэхтээхтэр”, -- диэн Александр Жирков бэлиэтиир.
 
Ил Түмэн пресс-сулууспата