РФ Федеральнай Мунньаҕын Федерация Сэбиэтин федеративнай тутулга, региональнай политикаҕа, олохтоох салайыныыга уонна Хоту сир дьыалаларыгар Кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Степан Киричук Саха сирин парламентарийдарын, өрөспүүбүлүкэ муниципальнай тэриллиилэрин бэрэстэбиитэллээх уорганнарын баһылыктарын уонна бэрэссэдээтэллэрин кытта көрсүһүүтүгэр итинник ис хоһоонноох кэпсэтии буолан ааста. Ил Түмэн спикерин солбуйааччы Ольга Макиенко салайан ыыппыт “төгүрүк остуолугар” “Дьокуускай куорат” куораттааҕы уокурук баһылыга Айсен Николаев, өрөспүүбүлүкэ муниципальнай тэриллиилэрин Сэбиэтин толорооччу директора Дмитрий Горохов, Саха сирин Счетнай палаататын аудитора Владимир Птицын, «Нерюнгри оройуона» МТ баһылыга Андрей Фитисов уо.д.а. кытыннылар.

 

Көрсүһүүгэ төрүөтүнэн “РФ-ҕа олохтоох салайыныыны тэрийии уопсай тускулларын туһунан” Федеральнай сокуоҥҥа уларытыылары киллэрии туһунан” федеральнай сокуон барыла буолла. Бу сокуон барылыгар билигин баар олохтоох салайыныы тэрээһинин тупсарыы көрүллэр. Чуолаан, муниципальнай тэриллиилэр икки саҥа көрүҥнэрин киллэрии сабаҕаланар: куорат иһинэн араарыллар куорат уокуруга уонна куорат иһинээҕи оройуон. Маныаха куорат иһигэр араарыллар куорат уокуругун бэрэстэбиитэллээх уорганын куорат иһинээҕи оройуоннар бэрэстэбиитэллээх уорганнарын састаабыттан үөскэтии сабаҕаланар. Куорат уокуругун баһылыгын куорат уокуругун бэрэстэбиитэллээх уорганын састаабыттан таларга этиллэр. Олохтоох администрация баһылыга контракт быһыытынан ананыахтаах.  

 

Олохтоох салайыныы ис хоһооно – олохтоохтор ирдэбиллэрин толоруу.

 

Маныаха олохтоох былаас, ханнык баҕарар гражданин илиитин уунан тиийэрин курдук, буолуох тустаах. Дойду президенэ муниципальнай тэриллиилэр баһылыктара уонна депутаттар дьону кытта элбэхтик алтыһыахтаахтарын туһунан эппитэ, - диэн бу эйгэҕэ саҥаны киллэриини С.Киричук быһаарда. – Бүгүн нэһилиэнньэни үлэҕэ элбэхтик кытыннарыахтаахпыт.   Кини тротуары ханнык билиитинэн бүрүйэри, оскуоланы ханна тутары бэйэтэ быһаарбат буоллаҕына, кинилэр итини “ким эрэ туһатыгар” оҥоһуллар диэн өрүү саныахтара...

 

Салгыы кини В.Черномырдин өрдөөҕүтэ эппитин холобурга аҕалла: «Ханнык да партияны туппуппут иһин, син биир ССКП буолан тахсар” диэн.

 

Аныаха диэри биһиги ханнык да олохтоох салайыныыны тэрийбиппит иһин, син

биир исполком буолан тахсар, кини үлэлиир бириинсибэ маннык: үөһэттэн эттилэр – аллараа тиэртилэр. Тыа сирин дьаһалталарыгар ресурсалара, кадрдара, тэрээһин төрүттэрэ суох буолан, сэмэ-суҥха барыта кинилэргэ тиксэр. Үөһэттэн этэллэр: биһиги кинилэри тоҕо тутан олоробут, оннооҕор хамнастарын да үлэлээн булумматтар. Бу сыыһа сыһыан. 

Сенатор санаатынан, олохтоох салайыныы тутулун саҥа модела олохтоох былааһы норуокка чугаһатарын ааһан, кинини дьэҥкэтик көстөр оҥоруон сөп.

 

Ол эрээри саалаҕа баар дьонтон үгүстэрэ олохтоох салайыныыны тэрийии саҥа көрүҥэ аҕыйаҕа суох ыарахаттары үөскэтиэ диэн дьиксиниилэрин биллэрдилэр.  

 

Куорат оройуоннарын иһигэр толору кыахтаах муниципальнай тэриллиини тэрийии  идеята – бу кичэйэн ырытыыны ирдиир саҥаны киллэрии. Ол эрээри номнуо куорат хаһаайыстыбата кэлимсэ буолуута кэһиллиитин туһунан ыйытыылар үөскүүллэр. Куорат хаһаайыстыбаларын уонна муниципальнай хаһаайыстыбалар икки ардыларыгар тыл-тылга киирсибэт буолуулар баар буолуохтара, - диэн бэлиэтээтэ Ил Түмэн олохтоох салайыныы боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Василий Местников. Кини ханна барытыгар муниципальнай оройуоннар бэрэстэбиитэллээх уорганнарын муниципальнай оройуон састаабыгар киирэр поселениелар бэрэстэбиитэллээх уорганнарын баһылыктарыттан уонна депутаттарыттан үөскэтиини суох оҥорорго уонна бу нуорманы киллэриини туһааннаах сир-уот уратыларын учуоттаан РФ субъегар биэрэргэ этии киллэрдэ. «Бу ордук нэһилиэнньэлээх пууннара ыраах-ыраах сытар, аҕыйах нэһилиэнньэлээх Саха сиригэр сыһыаннаах”, - диэн бэлиэтээтэ кини.

 

Сокуон барылыгар бэйэлэрин санааларын “Мирнэй оройуона” МТ депутаттарын оройуоннааҕы Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Аркадий Харитонов, Дьокуускай куорат думатын бэрэссэдээтэлэ Александр Саввинов, норуот депутата Владимир Федоров уонна да атыттар эттилэр.  

 

Кэпсэтиини түмүктүүрүгэр Степан Киричук иһиллибит этиилэр болҕомтону ылбакка хаалыахтара суоҕа диэн эрэннэрдэ, оттон Ольга Макиенко Саха сирин дьонун санаатын истэргэ сенатор бириэмэ булбутугар киниэхэ махтанна.