Сүбэ мунньахха СР “Холбос” потребительскэй кооперативтарын Союһун бырабылыанньата, улуустартан потребкооперативтар салайааччылара кытыннылар. Кинилэр “Холбос” Союз иһинэн үлэлиир потребкооперация тэрилтэлэрин билиҥҥи туруктарын уонна инники кэскиллэрин тула кэпсэтэннэр, обществолары сокуон өттүнэн өйөөһүҥҥэ бэйэлэрин этиилэрин иһитиннэрдилэр.

 

Анатолий Добрянцев мунньаҕы аһарыгар парламеҥҥа “Холбос” потребительскэй обществоны сокуон өттүнэн өйүүр боппуруоска анаммыт бу иккис мунньах ыытылларын, общество өссө 1918 сыллаахха, өссө республика тэриллиэ 4 сыл эрдэ тэриллибитин бэлиэтээн туран: “Холбос” потребкооперация соҕотуопкаттан саҕалаан көмүс хостуур промышленноска тиийэ республика бүттүүнүн олоҕун-дьаһаҕын хабар үлэни ыытара. Республика Президенэ Е.А.Борисов быйыл тохсунньуга Хаҥалас улууһугар ситэриилээх былаас отчуотун кэмигэр сылдьан, “Холбос” потребобществоҕа государство өттүттэн өйөбүлү оҥорор наадатын туһунан эппитэ, ол туһунан боппуруоһу ылынан, Правительствоҕа сорудах биэрдэ. Биһиги, депутаттар, “Холбос” ПОС государствоттан өйөбүлү ыларын курдук сокуон өттүнэн хааччыйыах тустаахпыт”, -- диэтэ.

 

“Холбос” потребительскэй обществолар союзтарын председателэ Петр Мишкин союз иһинэн үлэлиир тэрилтэлэр туруктарын уонна сайдар кэскиллэрин туһунан сүрүн иһитиннэриини оҥордо.

 

Бүлүү улууһуттан “Күүлэт” ПО председателэ Раиса Васильева, “Илгэ” ПО председателэ Афинадор Афанасьев, республика Тыатын хаһаайыстыбатын министерствотыттан министри солбуйааччы Сталик Дерягин, “Якутоптторг” ААО генеральнай директора Родион Федоров, норуот депутаттара Анатолий Добрянцев, Дмитрий Саввин, Иннокентий Григорьев, Василий Местников уонна да атыттар кэпсэтиилэргэ кыттаннар, санааларын үллэһиннилэр. Сүбэ мунньах кыттыылаахтара потребобществолар көрсөр кыһалҕаларын, олор төрүөттэрин билиһиннэрэн тураннар, государство өттүттэн ханнык өйөбүлгэ наадыйалларын, сокуонунан көмүскэллээх буолууларыгар тус этиилэрин иһитиннэрдилэр. 

 

Ол курдук мунньахха “Холбос” тэрилтэлэрэ тыа нэһилиэктэригэр нэһилиэнньэ наадыйар промышленнай табаардарын уонна ас-үөл бородууксуйатын тиэрдиигэ, килиэбинэн хааччыйыы эйгэтигэр, эти-үүтү соҕотуопкалааһыҥҥа үлэлиирин быһыытынан улахан социальнай суолталаах үлэни толороро бэлиэтэннэ. Тыа сиригэр дьон үксэ төлөһөр кыаҕа суох буолан, бородууктаны, табаары иэс атыылаһыыта “Холбос” ПОС обществолара нэһилиэнньэҕэ бырыһыана суох кредиттээһин өҥөтүн оҥоруутугар тэҥнэһэрин ыйдылар.

 

“Холбос” обществоларын үлэлэрин биир сүрүн көрүҥүнэн нэһилиэнньэни килиэбинэн хааччыйыы буолар. Республика үрдүнэн “Холбос” обществоларын килиэби оҥорор 113 бэкээринэ баарыттан 75-һэ суола-ииһэ суох, ыраах сытар нэһилиэнньэлээх пууннарга үлэлииллэр. Сылга 10-ча тыһыынча тонна килиэп оҥоһуллар. Кинилэргэ бурдугу “Якутоптторг” ААО тиэрдэр. Онуоха потребобществолар атыылаһар бурдуктарын сыанатын төлөһүүлэригэр, ордук куһаҕан суоллаах-иистээх сорох улуустарга кэккэ проблемалар бааллара бэлиэтэннэ. “Якутоптторг”-ы кытта түһэрсиллибит дуогабар быһыытынан потребобществолар дуогабарга быһыллыбыт суума 30 бырыһыанын эрдэ төлүөхтээхтэр (предоплата), ордугун сыл аҥарын устатыгар төлүүр эбээһинэстээхтэр. Нэһилиэнньэ кыһыҥҥы суол туруор диэри аһыыр-таҥнар, олорор аһынан-үөлүнэн, табаарынан хааччыйар туһугар потребобществолар эрдэ төлөөһүнү оҥороллоругар үксүн баантан кредити ылан эбэтэр эргитэ сылдьар үптэрин туһанарга күһэллэллэр, иэскэ киирэллэр. Онтон сылтаан үгүс кыра обществоларга атыы-эргиэн кээмэйэ түһэр, араас төлөбүрдэргэ, ол иһигэр, нолуок төлөөһүнэ намтыыр. Сүбэ мунньахха итинник кыһалҕа элбэҕинэн итиэннэ бурдук сыаната үрдүү турарынан килиэби оҥорон таһаарыы ночооттоох салааҕа кубулуйан эрэрэ, ол тэрилтэлэр туруктаах буолууларыгар охсуулааҕа бэлиэтэннэ.

 

Мунньах кыттыылаахтара бурдугу атыылаһыыга эрдэ төлөөһүн оннугар сыл устатыгар түһүмэҕинэн төлүүрү олохтуурга, эргиэни государство өттүттэн сүрүннээһин туһунан республика сокуонугар суола-ииһэ суох, ыраах сытар нэһилиэнньэлээх пууннарга потребобществолар үлэлэрин уратытын өйүүр, Арктика улуустарыгар тэҥнэммит суола-ииһэ суох, ыраах сытар нэһилиэнньэлээх пууннарга үлэлиир потребобществолары таһаҕас таһар техниканан хааччыйыыга, уматыгы атыылаһыыга чэпчэтиилэри көрөр, бэкээринэлэр эргэрбиттэринэн саҥа тутуулары ыытар, килиэби буһарар тэриллэринэн хааччыйар, өрөмүөнү ыытарга үбүлээһини, энергияны туһаныыга субсидияны көрөр наадатын ыйдылар.

 

Ил Түмэн Председателин бастакы солбуйааччы Анатолий Добрянцев Правительство бэрэстэбиитэллэриттэн тыа сиригэр үлэлиир потребобществоларга государство өттүттэн туох чопчу өйөбүл оҥоһулларын иһитиннэрэллэригэр этэн туран, нолуокка туох чэпчэтиилэр көрүллүбүттэрин тустарынан чуолкайдаһар ыйытыыларыгар государственнай программанан таһаҕаһы таһыыга эрэ өйөбүл баара, нолуокка чэпчэтии суоҕа ыйылынна. Депутат тыа дьонун аһатан-таҥыннаран олорор потребобществоларга нолуокка чэпчэтиилэри көрөрү таһынан государство өттүттэн өйөбүлү үбүлээһин өттүнэн бюджекка көннөрүүлэри көрүүгэ парламент өттүттэн үлэ иҥэн-тоҥон ыытыллара эрэйиллэрин бэлиэтээтэ.

 

Дмитрий Саввин бу иннинээҕи сылларга Тыа хаһаайыстыбатын уонна аска-үөлгэ министерствотын, Үп министерствотын, Правительство өттүлэриттэн туох көмө оҥоһуллубутун, маннык сокуон барылын парламеҥҥа хаһан эмэ көҕүлээһин оҥоһуллубутун туһунан ыйыталаста. Бүлүү бөлөх үс улууска бэкээринэлэр материальнай-техническэй базаларын тупсарыы боппуруоһа туруорсулла сылдьыбыт эрээри, туох да быһаарыы ылыллыбатах, республика туһааннаах сокуонун барылын оҥорууга бырайыагы көҕүлээһин оҥоһулла илик. Көмө буолуохтааҕар, Петр Мишкин этэринэн, төттөрүтүн бюджекка элбэх үбү нолуок быһыытынан төлүү олороллорун ыйда.

 

Ити курдук депутаттар “Холбос” потребобщество Союһун тэрилтэлэрин бэрэстэбиитэллэрин этиилэрин истэн, кэпсэтиилэргэ кыттан бараннар, тыа сиригэр үлэлии олорор потребобществолар көрсөр кыһалҕаларын туоратыыга, нолуокка чэпчэтиигэ көмөлөөх республика сокуонун бэлэмнээн барылы парламент көрүүтүгэр киллэрэргэ быһаардылар.