Өрөспүүбүлүкэ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэнин) Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков Российскай Федерация АХШ-ка официальнай делегациятын састаабыгар барыста. Россия делегациятын састаабыгар Российскай Федерация Хотугу сирин, Сибиир уонна Дальнай Восток төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттарын Ассоциациятын президенэ, Судаарыстыбаннай Дуума депутата Григорий Ледков, Россия Атын дойдулар дьыалаларыгар министерствотын Генеральнай секретариатын бастакы секретара Александр Попов, “Вынгы вада” (“Слово тундры”) төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттар сурунаалларын сүрүн редактора, Ненецкэй автономнай уокурук губернаторын сүбэһитэ Ангелина Ардеева, Россия Региональнай сайдыыга министерствотын омуктар икки ардыларынааҕы сыһыаннаһыылар эйгэлэригэр судаарыстыбаннай политика департаменын директора Александр Журавскай, ненец итиэннэ атын хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар дьыалаларыгар Ненецкэй автономнай уокурук дьаһалтатын салайааччытын солбуйааччы Юрий Хатанзейскай уонна да атыттар бааллар.

Форум ХНТ Экономическай уонна  Социальнай сэбиэтин сүбэлиир, консультативнай уорганынан буоларын быһыытынан, төрүт олохтоох норуоттар экономическай, социальнай сайдыыларын, культураларын, тулалыыр айылҕаларын, үөрэхтээһиннэрин, доруобуйаларын харыстабылын уонна киһи быраабын боппуруостарын дьүүллэһэр.

 

Нью-Йорка төрүт олохтоох норуоттар боппуруостарыгар ХНТ Бастайааннай форумун  XIII сессията “Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрин төрүт норуоттар бырааптарын тустарынан (3-6 уонна 46 ыстатыйалар) Декларациятыгар сөп түбэһэр салайыы үтүө принциптэрэ” теманы дьүүллэһиигэ ананна.

 

РФ региональнай сайдыыга министерствота иһитиннэрэринэн, буолаары турар форум сессиятын бэбиэскэтигэр итини таһынан 2004 сыллаахха ХНТ Генеральнай ассамблеята биллэрбит Аан дойду төрүт олохтоох норуоттарын норуоттар икки ардыларынааҕы Иккис 10 сылларын барыллаан түмүктэрин таһаарыы, ХНТ Декларациятын олоххо киллэрии, 2014 сылга балаҕан ыйыгар ыытыллара былааннаммыт төрүт олохтоох норуоттар Бүтүн аан дойдутааҕы конференцияларыгар бэлэмнэнии боппуруостара итиэннэ,  Российскай Федерацияны киллэрэн туран, аан дойду араас дойдуларын төрүт олохтоох норуоттарын туруктаах сайдыыларын сорох боппуруостара киирдилэр. 

 

Бастайааннай Форумҥа Россия төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттар бигэ сайдыыларын хааччыйыыга бэйэтин уопутун атастаһыаҕа. Ол курдук Россия делегацията төрүт олохтоох норуоттар бигэ сайдыыларын эйгэтигэр бастыҥ уопутун сырдатыыга икки “төгүрүк остуолу” ыытар былааннаах. Бастакы “төгүрүк остуолга” ыам ыйын 20 күнүгэр РФ регионнарын итиэннэ «Сахалин Энерджи» корпорация кыттыыларынан төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар туруктаах сайдыыларын эйгэтигэр Россия уопутун итиэннэ былаас уорганнара төрүт олохтоох норуоттар общиналарын, ити общиналар өбүгэ саҕаттан үгэс дьарыктарынан үлэлээн-хамсаан  олорор сирдэригэр сир баайын туһаҕа таһаарар предприятиелары кытта хардарыта бииргэ үлэлээһиннэрин  механизмнарын билиһиннэриэхтэрэ.

Төрүт олохтоох норуоттар тылларын харыстааһыҥҥа уонна сайыннарыыга аналлаах иккис “төгүрүк остуол” төрүт олохтоох норуоттар Бүтүн Россиятааҕы общественнай холбоһуктарын: Российскай Федерация Хотугу сирин, Сибиир уонна Дальнай Восток төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттарын Ассоциациятын уонна  Российскай Федерация финно-угорскай норуоттарын ассоциациятын, көмөлөрүнэн ыам ыйын 22 күнүгэр ыытыллыаҕа.

 

Ыам ыйын 12 күнүгэр делегация төрүт олохтоох норуоттар боппуруостарыгар ХНТБастайааннай форумун XIII сессиятын үөрүүлээх аһыллыытыгар кытынна.

 

Ыам ыйын 14 күнүгэр өрөспүүбүлүкэ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэнин) Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков Америкатааҕы Естественнэй история музейыгар (АМЕИ) Азиатскай фонда салайааччытын Лаурел Кендалы кытта официальнай көрсүһүүтүн кэмигэр Саха Республиката уонна АМЕИ инникитин бииргэ үлэлээһиннэрин салгыыр туһунан кэпсэтиилэри ыыттылар.

 

2014 сыл ыам ыйын 16 күнүгэр Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ ХНТ-га итиэннэ ХНТ-н Куттал суох буолуутугар Сэбиэтигэр  РФ Бастайааннай бэрэстэбиитэлин Евгений Загайновы уонна төрүт олохтоох норуоттар боппуруостарыгар ХНТ Бастайааннай форумун Секретариатын салайааччытын   Чандра Рой Хенриксены кытта көрүстэ. 

 

Александр Жирков үрдүк таһымнаах Форумҥа кыттыыта бу дьүүллэһиллэр проблемалар Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тирээн турар суолталаахтарынан быһаарыллар. Өрөспүүбүлүкэ арктическай сирдэрин баһылааһын саҥа түһүмэҕэ төрүт олохтоох хотугу норуоттар интэриэстэрин муҥутуурдук учуоттуур, бүтүн Дальнай Восток уонна Байкал регионнарын экономическай уонна социальнай өттүнэн өрө тардыыны хааччыйар бигэ общественнай-правовой сыһыаннаһыылары олохтуурга туһуламмыт регион сокуоннарын тупсарыы аан дойду бастыҥ уопутун туһанары эрэйэр.