Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков Тындаҕа БАМ 40 сылын чэрчитинэн ыытыллыбыт БАМ сайдыытыгар аналлаах сүбэ мунньах кэнниттэн биэрбит интервьютугар тимир суол тутуллуутугар Саха сирин ыччаттара киллэрбит кылааттарын итиэннэ республикаҕа тимир суол кэлиитин суолтатын туһунан бэлиэтээн эттэ.
Александр Николаевич, БАМ сайдыытын дьүүллэһэр сүбэ мунньахха ханнык сүрүн хайысхалары бэлиэтээтиҥ?
- Саха сиригэр БАМ тутуута туспа бырайыак быһыытынан 1985 сыллаахха өссө Союз таһымыгар дьүүллэһиллэн турар. Кэлэр сылга биһиги “Амур – Саха сирэ” тимир суол магистралын тутуута саҕаламмыта 30 сылын бэлиэтиэхпит. БАМ-ҥа Саха сирин ыччаттара тутуу хара саҕаланыаҕыттан үлэлээбиттэрэ. Комсомол 14-с съеһиттэн ыла, БАМ-ҥа аан бастаан кэлбиттэр бөлөхтөрүгэр Саха сирин комсомолецтара бааллара. Манна 1975 сыллаахха Саха сирин иккис этэрээтэ кэлбитэ итиэннэ БАМ тутуутун “Кыһыл көмүс олукка” тиийэ тутуспута. Ол иһин биһиги республикабыт толору быраабынан бу үөрүүгэ-көтүүгэ кыттар. Онон республикаттан Байкал-Амур магистралын тутуспут ветераннар балачча улахан делегациялара кэллэ.
Тимир суолу тутуу уонна кадр боппуруоһугар көрүүлэриҥ?
- БАМ иккис тыынын ылан эрэр. Бу үлэҕэ саҥа көлүөнэ ыччаттар үлэлииллэр. Кинилэр БАм тутааччыларын иккис-үһүс көлүөнэлэрэ буолаллар. Бу үлэни -- тимир суол тутуутун уонна кадры бэлэмнээһини (БАМ тутуутун сүрүн түһүмэҕэ итинтэн саҕаламмыта) -- аҥардас вахта ньыматынан саба тутар кыаллыа суоҕа дии саныыбын. БАМ тутуутун саҕана манна идэҕэ үөрэтэр бүтүн инфраструктураны тэрийэн испиттэрэ. Биһиги Саха Республикатыгар итиннэ улахан болҕомтону уурабыт. Билигин республикаҕа икки техникум үлэлии тураллар. Биһиги кадры бэлэмниир ситиммит тимир суол техническэй кадрдарын бэлэмнээһин уопсай схематыгар киллэриллиэхтээҕин туһунан тыл эттим.
- Саха сирин айылҕатын баайын туһаҕа таһаарыыга тимир суол суолтатын туһунан тус санааҕыт тугуй? Итиэннэ тимир суол аһарар кыаҕын туһунан боппуруоһу көтөхтүҥ...
- Биһиэхэ тимир суолу Дьокуускайга диэри тутуу балачча тардылынна. Сүбэ мунньахха биһиги тимир суол аһарар кыаҕын туһунан кэпсэттибит. Итиннэ даҕатан эттэххэ, Россия уонна Китай Народнай Республикатын икки ардыларыгар түһэрсиллибит Сөбүлэһии пууна түргэнник толоруллан эрэр, Российскай Федерация бэрт кылгас болдьох иһигэр итини оҥорор эбээһинэстэннэ. Республикаҕа ити өттүгэр үлэлэр бэлиэр саҕаланнылар. Ол эрээри биһиги тимир суол сүрүн утахтарыгар тахсар кыахпыт хааччахтардааҕа улахан мэһэйи үөскэтэр.
Эһиги бэлиэтээбиккит курдук, БАМ саҥаттан сөргүтүллэр ситимин уопсай схематыгар Хотугу хайысха холбоһуохтааҕын туһунан бүгүн аҕыйахта бэрт ахтылынна. Сүбэ мунньахха сүрүннээн БАМ эргэ ситимин туһунан кэпсэтии барда. Хоту сир айылҕатын барҕа баайа тимир суол инфраструктуратыгар хабыллыбакка хаалыыта – ити туһунан бүгүҥҥү күҥҥэ олох кыратык этилиннэ. Бэйэм тыл этиибэр мунньах кыттыылаахтарын болҕомтотун ити өттүгэр туһаайа сатаатым.
Наталья Рудакова
«Нерюнгри оройуона» МТ дьаһалтатын пресс-сулууспата
Опубликовано: 10 июля, 2014 - 11:12