Бу күннэргэ Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Елена Алексеева, норуот депутаттара Зоя Корнилова, Оксана Винокурова, Елена Голомарева ити барылы бэрт иҥэн-тоҥон ырыттылар. Бастатан туран, кинилэр бэлиэтээбиттэринэн, судаарыстыба үрдүкү таһымнаах докумуонун сыалыгар-соругар этнокультурнай сайдыы турбута — бу докумуон улахан ситиһиитинэн буолар. Ол гынан баран, барыл итэҕэһэ, сиппэтэх-хоппотох өттө элбэҕин, итилэри тилэри ситэрэр наадатын депутаттар ыйдылар.

 

Норуот депутата Зоя Корнилова: «Стратегияҕа «национализм», «этнофобия», «радикализм», «экстремизм», «мигранатофобия», «мультикультуризм», «терроризм», «ксенофобия», «этностар икки ардыларынааҕы күүһүнэн өттөйүү», «этническэй уонна религиознай атааннаһыыны күөртээһин» диэн терминнэр олус элбэхтэ суруллаллар. Ол түмүгэр Арассыыйа омуктар икки ардыларыгар атааннаһыы эргийэр киинэ буоларын, гражданнар этнокультурнай бырааптарын хааччыйар үрдүк ыстандаартаах демократическай судаарыстыбаттан букатын тэйиччитин курдук санаа үөскүүр. Дойдуга уонна кини субъектарыгар бу эйгэҕэ мунньуллубут үтүө уопут учуоттамматаҕыттан сылтаан докумуон ситэритэ, толорута суох буолбута көстөн турар чахчы», — диир.

 

Бырайыак биир улахан итэҕэһэ — судаарыстыбаҕа тыл политикатын ыытыы суоҕа буоларын депутаттар бэлиэтээтилэр. «Тыл политикатын тула инникитин да өссө ордук ымпыктаан ырытыһыы наада», — диэтэ Оксана Винокурова.

 

Салгыы кинилэр стратегияны араас өттүттэн хайан ырыттылар. Ол курдук, экономическай, култуурунай, үөрэҕирии, миграция, былаас уонна гражданскай уопсастыба хайысхаларыгар баар итэҕэстэри ыйдылар. Депутат Оксана Винокурова федеративнай сыһыаҥҥа судаарыстыбаннай национальнай политика соруктарыгар сыһыаннаан сир-уот, территория кэһиллиитэ-кээһэниитэ суох кэлимсэ буолуутун хааччыйар ураты улахан суолталааҕын ордук бэлиэтээтэ. Депутаттар бу боппуруос инникитин да толору толкуйданыахтааҕын, чопчуланыахтааҕын туһунан санааларын эттилэр. Дьүүллэһиигэ миграция боппуруоһа кырата суох миэстэни ылла. Холобур, миграннар кэлбит сирдэригэр бу дьон адаптацияны ааһар кииннэрин тэрийэр наадата стратегияҕа суруллар. Маны кытта депутаттар сөпсөспөттөрүн эттилэр.

 

Стратегия киирии тылыгар (преамбулатыгар) сэбиэскэй уонна сэбиэскэй кэннинээҕи кэм национальнай политикатын мөкү эрэ өрүттэрэ бэлиэтэммиттэр. Бүтүн дойдуга уонна кини регионнарыгар баар үтүө практикаҕа, о.д.а. анаммыт ырытыы суоҕун депутаттар эттилэр. Кинилэр бэлиэтээбиттэринэн, омуктар икки ардыларыгар үөскүүр кыһалҕалары быһаарар чопчу механизм стратегияҕа тыктарыллыбатах. Төрүт аҕыйах ахсааннаах омук бырааба учуокка ылыллыбатах. Ити курдук, кэмэ суох элбэҕи этиэххэ сөп. Түмүккэ, барыл бэлиэтэммит сыалы-соругу быһаарар кыаҕа суох идеологическай докумуон буолбут. Маныаха РФ субъектара бука бары кытталлара наадата этилиннэ. Бу туһунан өссө төгүл бэрт кыраҕытык ырытыһыы, дьүүллэһии өссө да иннибитигэр.