Ытыктабыллаах сылгыһыттар, өрөспүүбүлүкэ сылгыны иитиигэ салаатын бэтэрээннэрэ уонна үлэһиттэрэ!

Эһигини Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин аатыттан Сылгыһыт күнүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!

Саха норуотугар сылгыны иитии үгэс буолбут үлэ көрүҥэ эрэ буолбатах, бу – үйэлэри уҥуордаан бүгүҥҥү күҥҥэ тиийэн кэлбит биһиги култуурабыт, олохпут-дьаһахпыт сүнньэ, төрүт дьарыкпыт буолар.

Саха сиригэр сылгыны үөрдэтэн иитии күүскэ сайдар кыахтаах. Өрөспүүбүлүкэбит сылгы ахсаанынан дойду үрдүнэн бастакы миэстэлээх. Бүгүн бу салааҕа Саха сиригэр 1500 сылгыһыт үлэлиир-хамныыр, 2019 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан, сылгы ахсаана 178 623 буолла. Былырыын барыта 56 010 биэ төрөөтө, ол эбэтэр баар биэттэн 51%.

Эһиги билэргит курдук, сылгыны иитиини сайыннарарга анаан 2016 сыл атырдьах ыйыгар «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр сылгыны үөрдэтэн иитиини сайыннарар дьаһаллар тустарынан» Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын Ыйааҕа тахсыбыта. Ааспыт сылга бүддьүөттэн 156 мөл.солк. көрүллүбүтэ, ол иһигэр федеральнай үбүлээһинэ – 96 мөл. солк. Кыттыгас үбүлээһин чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай бүддьүөтүн суотугар сылгыны иитэр базалары тутуу барар. Ол курдук, «Бөртө сылгы собуота», «Степан Васильев аатынан сылгы собуота», «Герой Попов аатынан сылгы собуота» хаһаайыстыбаларга – 1720 төбө баар, онтон биэтэ – 1036.

Хаһаайыстыбаларга уопсайа 11,5 мөл. солк. кээмэйдээх субсидия бэрилиннэ, ол эбэтэр биирдии төбөҕө 11,9 тыһ. солк.

Сылгы хаанын тупсарыыга үлэни ыыппатахха, үөрдэтэн иитиини кыайан сайыннарбаккын. Ол иһин саха сылгытын боруодатын уонна көрүҥүн тэнитэр-ууһатар сылгы собуоттарыгар ураты усулуобуйалары тэрийиэхпит. Итинэн ситимнээн саха сылгытын бастыҥ боруодатын салгыы сайыннарар инниттэн биэлэри көрөргө-харайарга судаарыстыба өттүттэн өйөбүлү тэрийии былааннанар. Манна даҕатан эттэххэ, «Өлөөкө Күөл сылгы собуотугар» халыма көрүҥнээх саха боруодата иитиллэр. 2019 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан, сылгы ахсаана – 882.

Собуоттарга саха сылгытын 3-4 сааһыгар диэри иитэн баран атыыга таһааралларыгар ороскуоттарын 40% толуйар харчы бүддьүөттэн көрүллэр. 2018 сылга племенной хаһаайыстыбаларга 411 төбө эдэр сылгыны иитиигэ хаалларбыттарыгар 6,5 мөл. солк. кээмэйдээх субсидия көрүллүбүтэ. Быйыл ити эдэр сылгыны хаһаайыстыбаларга атыылааһын былааннанар.

Биир саамай наадалаах хайысханан сылгыны иитиигэ каадыры – сылгыһыттары бэлэмнээһин буолар. Ол курдук, Ил Дархан сылгы иитиитин сайыннарыыга туһуламмыт ыйааҕар олоҕуран, сылгыһыттары үөрэтэр кииннэр тутуллан үлэҕэ киирбиттэрэ. 2017 сылга Хаҥалас улууһугар «Бөртө сылгы собуота» – өрөспүүбүлүкэ биир бастыҥ хаһаайыстыбатын базатыгар сылгыны үөрдэтэн иитиигэ каадыры бэлэмниир, үөрэтэр уонна идэтин таһымын үрдэтэр киин арыллыбыта. Хоту улуустарга – Өймөкөөн Томторугар «Тонор» тыа хаһаайыстыбатын производственнай кэпэрэтиибин базатыгар итинник үөрэтэр киин үлэлиир. 2018 сыл түмүгүнэн, барыта 203 сылгыһыт үөрэҕи ааһан дастабырыанньа ылла.

Быйыл биһиги бу Сылгыһыт күнүн өрөспүүбүлүкэбитигэр үһүс төгүлүн бэлиэтиибит. Эһиги – тыа сирин биир тутаах үлэһиттэрэ, өрөспүүбүлүкэ ытыктанар дьоно буолаҕыт. Саха сирин дьонун-сэргэтин олохторун уйгута, өрөспүүбүлүкэбит сайдыыта эһиги сыралаах, кыһамньылаах үлэҕититтэн, эппиэтинэстээх сыһыаҥҥытыттан быһаччы тутулуктаах.

Үлэҕит таһаарыылаах, үтүө түмүктээх, дьиэҕит-уоккут өрүү сылаас, олоххут нус-хас буоллун! Бары үтүөнү, дьолу-соргуну баҕарабын!

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин

тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ

Андрей Находкин

Фото из открытых источников