Афанасий Петрович кэргэнэ Венера Егоровна Илларионова уонна балта Клара Максимовна Тарабукина матырыйааллары хомуйаннар, былырыын төрөөбүтэ 75 сылыгар бэчээттэнэн тахсыбыта. Кинигэҕэ аймах дьонун, үөлээннээхтэрин ахтыылара, бэчээккэ тахсыбатах хоһоонноро, доҕотторугар, аймахтарыгар анаабыт эҕэрдэлэрэ, үлэтин, олоҕун кэпсиир библиографическай ыйынньыктара таҥыллан киирбиттэр.

 

Биир дойдулаахтара, хайахсыттар, кэлбит дьону арыылаах алаадьынан, быырпаҕынан айах тутан көрүстүлэр. Афанасий Илларионовка аналлаах Национальнай библиотека бэлэмнээбит быыстапката дьон болҕомтотун тарта. Үбүлүөйдээх сыл устата ыытыллыбыт тэрээһиннэр тустарынан брошюраны хас биирдии ыалдьыт бэлэх тутта.

 

Дьоро күн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституционнай суутун бэрэссэдээтэлэ Александр Ким-Кимэн, Чурапчы улууһун баһылыга Андрей Ноговицын, Ил Түмэн хонтуруоллуур кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Уаров, Чурапчы улууһуттан Ил Түмэҥҥэ норуот депутата Павел Пинигин, Ил Түмэн I ыҥырыылаах Палаататын Бэрэссэдээтэлэ Егор Ларионов, САССР Үрдүкү Сэбиэтин, Ил Түмэн араас сылларга ыҥырыылаах мунньаҕын депутаттара, судаарыстыбаннай сулууспа бэтэрээннэрэ, бииргэ үлэлээбит, алтыспыт дьоно, аймахтара, биир дойдулаахтара кыттыыны ыллылар.

 

Кинигэ сүрэхтэниитин Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай сулууспатын туйгуна, Афанасий Илларионов биир дойдулааҕа Татьяна Протасова салайан ыытта.

  

Филологическай наука дуоктара, профессор Евдокия Поликарпова салайааччылаах М.К. Аммосов аатынан ХИФУ норуоттар тылларын уонна культураларын институтун устудьуоннара Афанасий Илларионов хоһооннорун ааҕаннар, мустубут дьону поэзия алыптаах эйгэтигэр киллэрдилэр.

  

Аан тылы Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлэ, Афанасий Илларионов төрөөбүтэ 75 сылын бэлиэтиир өрөспүүбүлүкэтээҕи тэрийэр бөлөх бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков эттэ.

 

Спикер Афанасий Петрович төрөөбүтэ 75 сылыгар анаммыт тэрээһиннэргэ дьон үтүө сыһыана, кинини кэриэстээһин, суохтааһын көстүбүтүн, төһө да аттыбытыгар суох буоллар, хас биирдии киһиэхэ сэниэ, күүс биэрэрин, өй-санаа угарын бэлиэтээтэ. Сыл устата ыытыллыбыт дьаһалларга кинини кытта алтыспыт дьон баҕа өттүнэн кыттыспыттарын, истиҥ, иһирэх ураты түмсүүлэр ааспыттарын санатта.

 

«Афанасий Илларионов өрөспүүбүлүкэбит политическай, судаарыстыбаннай эйгэтигэр ураты суолталаах миэстэни ылар киһи. Салайар үлэҕэ сылдьан бу эйгэҕэ атын таһымы, айар, суруйар өттүгэр салгыны киллэрбитэ. Киниэхэ анаммыт тэрээһиннэргэ үлэтин ити өттүн хайаан да таарыйан, дьоҥҥо сырдаталлара саамай сөптөөх», - диэтэ.

 

Александр Николаевич салгыы Афанасий Петровичка поэт, тылбаасчыт быһыытынан улахан сыанабылы биэрбит Саха норуодунай суруйааччыта Семен Руфов, оччолорго «Саха Сирэ» хаһыат кылаабынай редакторынан үлэлээбит Василий Кириллин буоланнар, бастакы ахтыы кинигэтин хомуйан таһаарбыттарын, ол кинигэҕэ ситэ этиллибэтэх иэйиилэр түмүллэн, дириҥ ис хоһоонноох «Күн сирин үтүө киһи киэргэтэр» иккис кинигэ таҕыста диэн үөрүүтүн үллэһиннэ. Ытыктабыллаах Венера Егоровнаҕа сибэкки дьөрбөтүн уунна.

 

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституционнай суутун бэрэссэдээтэлэ Александр Ким-Кимэн Афанасий Петрович Илларионовы 1973 сыллаахтан билэрин, Покровскайга оскуолаҕа үөрэнэ сырыттаҕына кинилэр көһөн кэлэннэр, улууска судьуйанан үлэлээбитин аҕынна. «Кэнники юрист идэтин ыламмын бииргэ үлэлиир буолбуппут. Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай суверенитетын туһунан Декларацияны эт илиитинэн суруйбутун мэктиэлиибин. Саха Өрөспүүбүлүкэтин 1992 сыллаахха ылыллыбыт Төрүт Сокуонун оҥорсубута, Сойуустааҕы уонна Федеративнай Дуогабардар, Россия Төрүт Сокуонун барылларын оҥорууга быһаччы үлэлэспитэ. Бу докумуоннарга Егор Ларионовы, Дмитрий Мироновы, Михаил Федоровы, Макар Яковлевы кытта үлэлэһэн олус улахан кылааты киллэрбитэ», - диэтэ уонна саҥа кинигэ юристарга эрэ буолбакка, ааҕааччы киэҥ араҥатын хабар кыахтаах диэн бэлиэтээтэ.    

 

Кинигэ быыстапкатын уонна библиографиятын Национальнай библиотека «Саха сирин библиографията» секторын сэбиэдиссэйэ Надежда Ханды билиһиннэрдэ.

 

Чурапчы улууһун баһылыга Андрей Ноговицын кинигэ сүрэхтэниитигэр мустубут дьону чурапчылар ааттарыттан эҕэрдэлээтэ уонна үбүлүөйдээх сыл үрдүк таһаарыылаахтык ааспытыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи тэрийэр бөлөх бэрэссэдээтэлэ Александр Жирковка махтанна. Ааспыт сыл Чурапчы улууһугар история сыла биллэриллэн, элбэх кинигэ бэчээттэнэн тахсыбытын, олортон биирдэстэрэ дьон сэҥээрэ ааҕар Афанасий Илларионов туһунан кинигэ буолбутун эттэ. Кинигэни хомуйан таһаарбыт кэргэнигэр Венера Илларионоваҕа, балтытыгар Клара Тарабукинаҕа улуус Махтал суругун, сибэкки дьөрбөтүн туттарда.   

       

Доҕорун туһунан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин I ыҥырыылаах Палаататын Бэрэссэдээтэлэ, Россия Федерациятын Федеральнай Мунньаҕын Федерациятын Сэбиэтин чилиэнэ, Саха АССР XII ыҥырыылаах Үрдүкү Сэбиэтин депутата, Ил Түмэн I, II ыҥырыылаах мунньаҕын депутата Егор Ларионов сырдатта. «Кинигэни тута ылаат, утаппыттыы аахпытым. Харахпар оччотооҕу бэйэм олорбут олоҕум ырылаччы көстөн кэлбитэ. Биһиги студеннаабыт сылларбытыттан доҕордуубут. Афанасий Петрович үлэтэ тахсыылаах буолбутугар кини кэргэнин үтүөтэ, өҥөтө улахан. Аны оҕолор саамай аҕаҕа наадыйар, атахтарыгар турар кэмнэригэр, хомойуох иһин, доҕорбут бу күн сириттэн күрэммитэ. Инньэ гынан Венера Егоровна түөрт оҕотун кытта бэйэтэ хаалан, кинилэргэ дурда-хахха буолан, олоххо бигэтик үктэннэрдэ. Биһиги, доҕоттор, эйиэхэ махтанабыт», - диэн этэн үгүс киһини долгутта.  

 

Нерюнгри куораты тутууга үлэлэспит бастакы тутааччылартан биирдэстэрэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара Борис Корнилов Афанасий Петрович айар үлэтигэр сүбэ-ама буолан, сахалыы өйү-санааны киллэрэн, суолун олоҥхоҕо ыйан биэрбитин аҕынна. «Олоҥхону сатаан өйдөөбөт киһи этим. Сахалыы уонна нууччалыы суруллубут олоҥхо кинигэлэрин тэҥҥэ тутан олорон, хат-хат ааҕан, долоҕойбор киллэрбитим. Онтон ыла өрүү олоҥхону эрэ ханнык баҕарар матырыйаалга оҥоробун», - диэн доҕорун киэн тутта аҕынна.

 

Кинигэ сүрэхтэниитигэр мустубут дьоҥҥо анаан оччолорго Нерюнгри куоракка олорбут дьон Афанасий Илларионов тылларыгар Нерюнгрига олохтоох сахалар гимнэрин ыллаан иһитиннэрдилэр.   

 

Афанасий Петрович айар үлэтин филологическай наука дуоктара, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттар тылларын уонна култуураларын институтун саха литературатын кафедратын профессора Зоя Башарина билиһиннэрдэ. "Төһөнөн сыл-хонук аастаҕын аайы Афанасий Петрович олоҕун, үлэтин суолтата дириҥээн, үрдээн, дьэҥкэрэн иһэр, кинини политик эрэ буолбатах, талааннаах поэт уонна тылбаасчыт, литературовед быһыытынан арыйыым быйыл сүүрбэ сыла буолбут эбит. Үөрэрим диэн кини олоҕо, айар үлэтэ студеннар үөрэтэр программаларыгар киирдэ. Студеннар дакылаат суруйаллар, араас таһымнаах конференцияларга кытталлар. Мин салайыыбынан түөрт дипломнай үлэ ситиһиилээхтик көмүскэннэ», - диэн эттэ. Зоя Константиновна кинигэ библиографическай ыйынньыктаах тахсыбыта улахан ситиһии буоларын бэлиэтээтэ. Илларионовтар сырдык, ыраас тапталлара билиҥҥи көлүөнэ оҕолорго холобур буолар диэн түмүктээтэ.  

 

Кинигэ ааптара, Афанасий Петрович тапталлаах кэргэнэ, түөрт оҕотун ийэтэ Венера Егоровна Илларионова өр сыл устата иитиэхтээн илдьэ сылдьыбыт ыра санаатын толорбутун эттэ. «Аймахпынаан Клара Тарабукиналыын кинигэбит хайдах буоларын сүбэлэһэн, биһиэхэ Ил Түмэн үлэһиттэрэ Мария Илларионова, Моника Колесова, Мария Федотова төһүү күүс буоланнар, кинигэбит күн сирин көрдө. Дьон үөрэ-көтө сөбүлэһэн, матырыйаал хомуллан, эрдэ бэчээттэммэтэх хоһоонноро түмүллэннэр, үлэтин библиографията оҥоһуллан, төрүччүбүт киллэриллэн, кинигэбит баай ис хоһоонноох буолла», - диэн үөрүүтүн мустубут дьонугар биллэрдэ.

 

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков сыл устата тиһигин быспакка үйэтитэр үлэни ыыппытыгар дьиэ кэргэн, аймахтар махталларын тириэртэ.  

  

Үтүө киһини Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституционнай суутун отставкаҕа сылдьар судьуйата Валерий Прокопьев, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруналыыстыкатын уонна бэчээтин бэтэрээнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ Иван Борисов, Хайахсыт нэһилиэгин баһылыга Василий Прудецкай, бииргэ төрөөбүттэрэ Спиридон Петрович, Петр Петрович Илларионовтар сылаас тылларынан аҕыннылар.

  

Мустубут дьон Саха норуодунай артыыһа Зоя Багынанова Афанасий Петрович тылбаастарын аахпытын сэргээтилэр. Николай Сибиряков мелодиятыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа Анастасия Готовцева «Чараҥ вальсын», Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ Яна Угарова сонеттарыгар суруйбут ырыаларын дуоһуйа иһиттилэр.

 

Кинигэ сүрэхтэниитэ уопсай хаартыскаҕа түһүүнэн түмүктэннэ.