Бу күн Мындааба сэлиэнньэтигэр «Кинилэр Кыайыыны уһансыбыттара» сквергэ Роман Дьяконов аатын иҥэрдилэр, өйдөбүнньүк бэлиэни арыйдылар.

 

Роман Николаевич Дьяконов 1908 сыллааха балаҕан ыйын 25 күнүгэр Суотту (Сабарай) нэһилиэгэр Ымыйахтаахха төрөөбүтэ. Кини сүрэҕин баҕатынан тракторист идэтигэр үөрэнэн, оччотооҕуга саҥа тэриллэр МТС-ка үлэҕэ киирбитэ. 1935 сыллаахха саҥа техниканы, ол иһигэр 9 СХТЗ тракторы, сир тиэрэр булууктары, бурдук астыыр МО-900 икки малатыылканы, 4 боромньуну аҕалыыга Роман Николаевич эппиэттээх биригэдьииринэн сылдьыбыта. Роман Дьяконов тракторист Петр Свинобоев уонна бастакы механизатор-дьахтар Александра Калининская буоланнар, аан бастаан Мүрүгэ, билиҥҥи стадион арыытыгар, сири хоруппуттара, тыраахтар малатыылкатынан бурдугу астаабыттара. Ити курдук Роман Николаевич Дьяконов оройуон бастакы трактористарыттан, механизатордарыттан биирдэстэрэ, маҥнайгы трактордар аҕалыллыахтарыттан, олоҕу устатын тухары механизаторынан, наставнигынан үлэлээбитэ.

 

Роман Дьяконов аатын үйэтитэр тэрээһиҥҥэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Киин быыбардыыр хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Власов, Уус Алдан улууһун баһылыгын бастакы солбуйааччы Петр Попов, Мүрү нэһилиэгин баһылыга Василий Аммосов, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, педагогическай үлэ бэтэрээнэ Людмила Андросова, Роман Николаевич Дьяконов уола, үлэ бэтэрээнэ, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Егор Дьяконов уонна да атыттар кытыннылар.

 

Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков эҕэрдэ тылыгар Роман Николаевич Дьяконов көлүөнэтэ Саха сиригэр олох сайдыытын бастакы улахан түһүмэҕин саҕалаабытын санатта. «Роман Дьяконов бастакы механизатор эрэ буолбакка, улууска тыа хаһаайыстыбатыгар механизациялааһыны саҕалаабыт дьонтон биирдэстэрэ. Кини бу үлэтигэр эҥкилэ суох үлэлээн, өрөспүүбүлүкэ механизатордарыттан аан бастакынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү Сэбиэтигэр депутатынан талыллыбыта. Оччолорго 1938 сыллаахха диэри Үрдүкү Сэбиэт буолбакка, Бүтүн Саха сиринээҕи Сэбиэттэр сийиэстэрэ диэн ааттааҕа. 1936 сыллааҕы Төрүт сокуон ылыллыбытын кэнниттэн өрөспүүбүлүкэ бэйэтэ Үрдүкү Сэбиэттэммитэ. Онно бастакы быыбар 1937 сыллаахха ыытыллыбыта. Ол быыбарга Уус Алдантан Р.Н.Дьяконов талыллан, бастакы ыҥырыыга депутат буолбута уонна 8 сыл үлэлээбитэ. Роман Николаевич таһаарыылаах үлэтинэн-хамнаһынан биир дойдулаахтарыгар, Саха сиригэр механизациялааһын историятыгар аатын-суолун хаалларбыта. Механизатор, депутат, үлэһит, элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн аҕата -- кини бэйэтин кэнниттэн үлэһит көлүөнэ дьону иитэн хаалларбыта. Мындааба олохтоохторо, биһиги улуус дьоно-сэргэтэ  бэйэбит историябытын, үлэлээн ааспыт аҕа дьоммут олохторун  ытыктабыллаахтык сыһыаннаһарбыт -- бу аныгы көлүөнэни бэйэтин бөҕөргөтөр. Бу сквергэ мин аһыллыаҕыттан ылата үһүс кэлэ сылдьыым. Манна хас биирдии суруллубут киһи аата-суола биһиги өйбүтүгэр-санаабытыгар итинник хаалан иһиэхтээх уонна нэһилиэк салалтата бу сквери саҥардан аныгылыы дизайнаах оҥорорго санаммыта саамай сөптөөх. Бу үлэ олохтоохтор бэйэҕит өйөбүлгүтүнэн, туруорсуугутунан барар», -- диэн туран, спикер мустубут дьоҥҥо ситиһиилээх үлэни, үтүө баҕа санаатын эттэ.

 

Мүрү нэһилиэгин баһылыга Василий Аммосов мындаабалар нэһилиэк олоҕор мэлдьи көхтөөхтүк кытталларын, «Кинилэр Кыайыыны уһансыбыттара» сквери бэйэлэрин күүстэринэн киллэрбиттэрин, Роман Дьяконов аатын сүкпүт сквери кэлэр өттүгэр саҥардыыга нэһилиэк дьаһалтата көмөлөһүөҕүн, 2020 сылга диэри аныгылыы тупсаҕайдык оҥоһуллуоҕун иһитиннэрдэ.  

 

Уус Алдан улууһун баһылыгын бастакы солбуйааччы Петр Попов Роман Николаевич Дьяконов аатын үйэтитии сөптөөх быһаарыныы буоларын, кини олорбут олоҕунан, үлэтинэн улуус дьоно киэн тутталларын эттэ. Сэрии кэмигэр Роман Николаевич механизатордар курстарын баһылаан, элбэх механизаторы иитэн таһаарбытын, кини үлэтин уопутун 1942 сыллааха «Кыым” хаһыакка ыстатыйа таһааран тарҕаппыттарын аҕынна. Бастакы механизатор удьуордара эмиэ механизатордарын, сиэннэрэ өрөспүүбүлүкэҕэ, улууска тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар бэйэлэрин кылааттарын киллэрэллэрин бэлиэтээтэ.

 

Роман Дьяконов уола, үлэ бэтэрээнэ Егор Дьяконов аҕатын туһунан иһирэхтик аҕынна. Ол курдук кини оҕолорун кыра эрдэхтэриттэн батыһыннара сылдьан техникаҕа сыстаҕас буоларга ииппитин, ол кэлин олохторугар туһалаабытын, аҕатын курдук Мындаабаттан тэйбэккэ отут сыл «Сельхозтехника” тэрилтэҕэ үлэлээбитин кэпсээтэ. Итиэннэ аймахтар ааттарыттан ыраахтан, чугастан кэлбит ыалдьыттарга, улуус, нэһилиэк салалтатыгар, Ил Түмэн салайааччыта Александр Жирковка болҕомтолорун, өйөбүллэрин иһин махталын биллэрдэ.

 

Бу күн Мындаабаҕа трактористар икки ардыларыгар «Бастыҥ механизатор» улуустааҕы күрэх буолла. МТС историятын көрдөрө быыстапка тэрилиннэ, спортивнай  күрэхтэһии ыытылынна.