“Республика Ил Түмэнин икки күннээх пленарнай мунньаҕар бюджет боппуруоһа саамай улахан болҕомтону уонна сүрүн миэстэни ылла. 2014 сыллааҕы судаарыстыбаннай бюджет кырыымчык эрээри, балачча сөптөөхтүк аттарылынна дии саныыбын. Ити элбэх үлэ түмүгэр ситиһилиннэ.

 

Пленарнай мунньахха ылыллыбыт тыа сирин интэриэһигэр туһаайыллыбыт сокуоҥҥа тохтуом. Правительство уонна Тыа хаһаайыстыбатын министерствота олохтоох салайыныыгар тыа хаһаайыстыбатын өйөөһүҥҥэ судаарыстыбаннай боломуочуйалары биэрии туһунан сокуон бырайыагын хойутаан киллэрдилэр. Правительство сокуону дириҥник ырытан, үчүгэйдик бэлэмнээбэккэ киллэрбитин түмүгэр пленарнай мунньахха депутаттар уустук балаһыанньаҕа киирэ сырыттылар. Сокуон барылын сүрүн сыалын быһыытынан табаарынай производствоны сайыннарар туһугар үүтү тутууга саҥа регламент киирбитинэн ыанньыксыттар хамнастара үрдүүрүгэр, ким элбэх үүтү ыабытынан элбэх хамнаһы аахсыахтаах диэн этиллэрэ саамай сөп. Дьэ, ол гынан баран ити үчүгэй да дьыалаларын барылларыгар биир этиинэн буорту гыммыттарын норуот депутаттара утардылар. Ол этиилэригэр биэстэн аҕыйыах сүөһүлээх тыа сирин ыалларыгар үүккэ харчыны төлөөбөт туһунан этиллэр.

 

Чааһынай, кэтэх хаһаайыстыбаларга үүт харчытын биэрбэт туһунан быһаарыы ылынар түгэҥҥэ тыа дьоно ыарахан балаһыанньаҕа тэбиллиэхтэрин сөп. Итини Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков тутатына өйдөөн, ол киэһэ Правительствоттан туһааннаах салайааччылары мунньан, кэпсэтии ыытан, сокуон барылын уларыттарбытын түмүгэр пленарнай мунньахха биһиги уларыйбыт барылы ылынныбыт. Онон биэс ынахха диэри  субсидия бэриллэрин тохтотон кэбиспит пууммутун 2015 сыл тохсунньу 1 күнүттэн олоххо киирэрин курдук уһатан биэрдибит. Урукку механизм быһыытынан өссө биир сыл устатыгар харчыларын ылыахтара. Ити болдьоммут биир сыл устатыгар биһиги аҕыйахтыы ынахтаах тыа сирин дьонун өйүүр балаһыанньаны оҥороммут сокуоҥҥа уларытыы киллэриэхпит. Александр Жирков түргэн тэрийиитинэн Правительство киллэрбит барылын хос оҥотторон, көннөртөрөн, норуот депутаттара сүөһү иитиинэн олорор дьон интэриэһин көмүскүүрү ситистилэр диэн бэлиэтиир тоҕоостоох.

 

Билигин сессия кэнниттэн быыбардааччыларбытын кытта көрсө уокуруктарбытыгар тарҕаһан эрэбит. Бу күннэргэ Сунтаарга тыа хаһаайыстыбатын управлениетын коллегиятыгар  бу боппуруоска баһылыктары, тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэрин салайааччыларын ыҥыран олорон кэпсэтиэхпит. Сунтаардар киэн туттар ыанньыксыппыт Владимир Африканович Михайлов биир ынаҕыттан 4 тыһ. литр үүтү ыыр, оттон Амур уобалаһыгар 5 тыһ. литр үүтү ыыллар дииллэр, Саха сирин орто көрдөрүүтэ баара-суоҕа 1200 литр. 4 тыһ. литры ыаччылар хамнастара ботуччу буолара саарбаҕа суох. Онон ыанньыксыттар үүтү күүскэ ыырга дьулуһуохтаахтар. Быйыл сайын Сунтаар, Ньурба улуустарын нэһилиэктэригэр сылдьан, тыа сиригэр дьон үүт туттарыытыттан харчыланан олороллорун илэ харахпынан көрдүм, тус бэйэм да быраатым онтон дохуоттанан олорор.

Республика сүөһү аһылыгар үлүгэрдээх элбэх харчыны ороскуоттуур эрээри,  үүтү ыаһыммыт олох кыра буоллаҕына, ыанньыксыттарбыт хаһан да үрдүк хамнастаныахтара суоҕа. Тыа хаһаайыстыбатыгар дьону интэриэстиир  сөптөөх механизм баар буоллаҕына, дьон үүтү ыырга турунуо. Ол туһугар бу сокуон саамай сөпкө ылылынна дии саныыбын.”

 

Александр Уаров бу боппуруоска санаатын үллэстиитин түмүгэр сокуон инникитин тыа хаһаайыстыбатын табаары оҥорон таһаарааччылара элбэх бородууксуйаны оҥорон таһаарыыга дьулуһууларыгар өссө суолталанан иһиэҕэр тохтоото. Табаарынай производствоны сайыннарыыга төһө күүскэ үлэлииллэр, төһөнөн элбэх үүтү ыыллар да, соччонон тыа дьонун экономическай өттүнэн атахха туруулара барыаҕа.

 

 Ил Түмэн пресс-сулуспата