Ааспыт нэдиэлэҕэ Ил Түмэн депутата, Арктика уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар комитеттарын бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева уонна хотугу норуоттарга киһи быраабыгар Боломуочунай комитетын старшай референэ Любовь Джабраилова кэлэн бардылар. Кинилэр үлэлэрин сүнньүнэн Кустуурга, Дьарҕаалаахха сылдьан мунньахтаан, тэрилтэлэргэ сылдьан, өрөбүл күн быыбардааччыларын кытта киэһээ хойукка диэри биирдиилээн дьону көрсүһэн,бэнидиэнньиккэ улуустааҕы аҕыйах ахсааннаах омуктар Ассоциацияларын мунньаҕар кыттыыны ылан, көтөр күннэригэр улуус депутаттарын, тэрилтэ салайааччыларын кытта көрсүһэн, ыйытыктарга эппиэттээн, сүбэлээн, сүрдээх көдьүүстээхтик үлэлээн бардылар. Кинилэр сорох боппуруостары миэстэтигэр тута быһаарсан, кэпсэтиһэн үлэлэстилэр.
 
- Мин эһиги уокуруккутугар депутаттаабытым 6-с сылыгар барда. Бу хас да уһук оройуону хабар уокурукпар хайаан да сылга 2-тэ сылдьыахтаахпын диэн сорук туруоруммутум, ону толорбутум. Дьон араас боппуруоһу туруорсаллар: оҕо үөрэххэ, уопсайга киириититтэн саҕалаан хамнас, субсидия боппуруостарыгар тиийэ. Кыаҕым тиийэринэн көмөлөһө сатыыбын. өрэҕирии уонна наука комитетын салайарбар бэрт элбэх сокуоннарга үлэлэстим: кыра оскуолалары хаалларартан саҕалаан учуутал, иитээччи хамнастарын үрдэтиигэ тиийэ. Сокуону Госдумаҕа тиийэ туруорсуу диэн сүрдээх уустук үлэ, ымпыгар-чымпыгар тиийэ үөрэтэн, үлэлэһэн баран биирдэ киллэрэҕин. Онтон бу иккис сырыыбар партияннан талылларбар улахан көрдөһүүннэн Арктика уонна хотугу норуоттар кыһалҕаларын быһаарсарга комитеты бу кыһалҕаны иһиттэн билэр киһи эн үлэлиири наада диэн манна сөбүлэмин биэрбитим. Бу комитеты иккис сылбын салайабын. Манна А.В.Кривошапкин уонна В.Н.Губарев сүрүн сокуоннарга сүрдээҕин үлэлэһэн олук уурдулар. Арктика сылыгар Арктика боппуруостарынан дьарыктанар госкомитет тэрилиннэ, бу статуһунан урукку «Север» агроснаб курдук үлэлиэхтээх тэрилтэ. Биһиэхэ кинилэр улахан көмө буолаллар. Иккиһинэн, республика баһылыга илии баттаан хотугу төрүт олохтоохтору өйүүр сыаллаах киһи быраабыгар Боломуочунай комитета тэрилиннэ. сүһүнэн, биир суолталаах хамсааһын – «Дороги Севера» суол оорор государственнай өйөбүллээх тэрилтэ тэрилиннэ. Биһиги комитеппытыгар депутат И.И.Андреев эмиэ сүрдээх көдьүүстээхтик үлэлэһэр. Кини промышленность үлэтин иһиттэн билэр буолан төрүт олохтоох омуктар көмүскэллээх буолуулаларын туруорсар уонна үлэлэһэр.
 
Бастатан туран төрүт дьарыкпыт сайдыытыгар хара көрөһүннэрин тоҕон олус уустук усулуобуйаҕа үлэлии сылдьар табаһыттар хамнастарын үрдэтиигэ сүрүн болҕомтобун ууран үлэлэһэ сылдьабын. Манна үп-харчы кырыымчыга уонна аахайымтыата суох сыһыан баара мэһэйдиир. Саа дьыл иннинэ Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ А.Н.Жирковы кытта бу боппуруоһу миэстэтигэр көрө-истэ, дьүүллэһэ кэлэ сылдьыбыппыт, табаһыттары кытта көрсүбүппүт. Таба ахсаанынан ыллахха бастакы миэстэҕэ Аллараа Халыма, иккискэ Усуйаана, үһүскэ Эбээн-Бытантай киирэр. Республика үрдүнэн 22 табаннан дьарыктанар улуус баарыттан 11 эрэ эбии төлөбүр ооро олороллор. Эһиги улуускут эбии төлөбүргэ 1,5 мөл.көрдүбүт дииллэр да бу кыра. Таба салаата сайыннаҕына эрэ хотугу улуустар балаһыанньалара тупсар кыахтаах. Ону өйдүүр улуустар табаһыт үлэлиир усулуобуйатыгар улахан болҕомтолорун ууран үлэлээн эрэллэр. Хамнастара 20 тыһ.кырата суох буолуохтаах, төһө баҕарар элбэтиэххэ сөп. Тыа сирин оорон таһаарааччылара улуус уйгутун улаатыннараллар. Эһиги 16 тыһ.табаҕыт тыына ньиргийэн олоруохтаах этэ. Бу дьон ытыс үрдүгэр сылдьыахтаахтар дьиинэн. Сылгыһыт 5 тыһ.хамнастааҕа сөхтөрөр. Бу боппуруоска баран үлэлэһэн көрүөхпүт. Билигин федеральнай таһыма тыа сирин өрө тардыыны дьэ өйдөөннөр улахан хамсааһыннар тахсыахтаахтар.
 
Оройуон 25 сылын республика таһымыгар куһаҕана суох тэрийэн ыыттыгыт. Ил Түмээ, правительствоҕа, министерстволарга элбэх тэрээһиннэр, мунньахтар буолан аастылар. Бу 25 сыл устата элбэх үлэ баран, атаххытыгар туран, туһунан суоллаах-иистээх оройуон буолан сайдыы суолугар таҕыстыгыт. Иван Егорович уопуттаах, уһуннук үлэлээбит биир кырдьаҕас баһылык буолар. Нэһилиэктэргэ билигин саамай улахан кыһалҕаҕыт – дьон олоҕун таһымын өрө тардар сыалтан квартальнай котельнайдары туруорсан ититии ситимигэр холбонуу соруга турар. ОДЬКХ сырыттыбыт, быйыл 4 хочуол биэрдилэр диэтэ, син сөптөөхтүк дьаһанан олорор тэрилтэ курдук көрдүбүт. Барыта олохтоох дьон үлэлииллэр эбит. Нэһилиэктэргэ бурдук, саахар тиийбэт диэтилэр. «Якутоптору» кытта дуогабар түһэрсиигэ уустуктар бааллар эбит. Булуа Таймылыыр, Бороҕон нэһилиэктэригэр бу кыһалҕа эмиэ турар. Бу боппуруоска комитет таһымыгар мунньах тэрийэн быһаарсыахпыт.
 
Социальнай, пенсионнай хайысхаларынан улахан ыйытык киирбэтэ, ол аата үлэ барар диэн сыаналыыбыт.
 Миигин кытта бииргэ кэлбит Любовь Константиновна сүрдээх уопуттаах, урут Анаабыр улууһугар баһылыктаан олорбут буолан үлэни-хамнаһы билэр киһи эһиэхэ Дьарҕаалаах нэһилиэгин куратора буолла. Кини анаммыта кылгас кэм да буоллар Дьарҕаалаахха икки квартиралаах толору хааччыллыыллаах дьиэни туттарарга кэпсэтии ыытта. Инникитин да күүскэ үлэлэһиэ дии саныыбын. Биһиги Баатаҕайынан айаннаан кэллибит. Табалаахха сырыттыбыт, сүрдээх үчүгэйдик дьаһанан тигинэччи үлэлии олорор нэһилиэк эбит диэн көрдүбүт. Оскуолара эргэ да буоллар сып сырдык, ып ыраас, толору хааччыллыылаах, үүнээйи бөҕөтө буолан киһи кута-сүрэ тохтуур оскуолата эбит. Оҕо саадыгар сырыттыбыт, эмиэ ып ыраас, уурбут-туппут курдук, миэбэллэрин төрөппүттэр бэйлэрэ оорбуттар. Нэһилиэк баһылыга хас биирдии ыалын, хас биирдии ыччатын хараҕын далыгар тутан олороро үөртэ. Ыал техниката алдьаннаҕына кытта сүүрэн-көтөн оӨорсор эбит, ол трактор барыбытын өйүүр диэн. Хаһаайын диэн маннык буолуохтаах. Улуус киинигэр Баатаҕайга Ассоциация правлениета тэрилиннэ, манна сүрдээх тэрээһиннээх конференция ыыттылар. Сылга иккитэ баһылык таһымыгар мустан мунньахтыыр гына кэпсэттилэр. Бу 21 нэһилиэктээх улууска ас-үөл боппуруоһа ханна да турбата. Баһылыктара В.Г.Павлов ордук болҕомтону нэһилиэктэрбэр уурабын диир.
Тыа хаһаайыстыбатыгар дьон туруорсуута, быһаарыллыбытах боппуруос элбэх. Нэһилиэктэргэ дьиэ-уот, сир дөкүмүөннэрин оӨоһуутугар, общиналар, ходуһалар сирдэригэр кыһалҕалар бааллар.  
                                                            
Наталья Попова, "Бытантай уоттара" хаһыат редактора