Саха Республикатын Ил Түмэнин салалтата кулун тутар 16 күнүгэр Дальнай Восток федеральнай уокуругун регионнар икки ардыларынааҕы конференциятын кыттыылаахтарын, Хоту сир, Сибиир уонна Дальнай Восток аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттар бэрэстэбиитэллэрин кытта көрүстэ.
 
Көрсүһүүгэ парламент спикерин бастакы солбуйааччы Анатолий Добрянцев, вице-спикер Виктор Губарев, Аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар боппуруостарыгар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэт председателэ Елена Голомарева, наукаҕа, үөрэхтээһиҥҥэ, культураҕа, сонуннары киэҥник тарҕатар средстволарга уонна общественнай тэрилтэлэргэ сис кэмитиэт председателэ Антонина Григорьева,  Ил Түмэн депутаттара Иннокентий Васильев, Петр Аммосов, Петр Юмшанов, Ханты-Мансийскай автономнай уокурук Думатын депутаттара Татьяна Гоголева, Надежда Алексеева, Тыва Республикатын парламенын (Хуралын) депутата Николай Монгуш, Чукотка губернаторын солбуйааччытын көмөлөһөөччүтэ, Экспертиир сүбэ председателэ, РФ Госдуматын III ыҥырыытын депутата Владимир Етылин, Ханты-Манси, Чукотка, Ненецкэй автономнай уокуруктартан, Хабаровскай, Камчатка кыраайдарыттан,  Магадан, Сахалин, Амур  уобаластарыттан табаһыттар аҕа уустарын салайааччылара, табаһыттар улахан делегациялара кытыннылар.
 
Анатолий Добрянцев  көрсүһүүгэ кэпсэтиини саҕалыырыгар республика ааспыт сылы туох ситиһиилэрдээх түмүктээбитин билиһиннэрдэ. Бастакы вице-спикер ааспыт сыл республика историятыгар аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох хотугу норуоттар Иккис Уон сылларын, Арктика сылын биллэрэн ыытыы, Ил Түмэн тэриллибитэ 20 сылын, Аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох хотугу норуоттар ассоциациялара тэриллибитэ 25 сылын бэлиэтээһин курдук бэлиэ түгэннэринэн өйдөнөн хаалбытын кэпсээтэ. “Ил Түмэн ити 20 сыл устатыгар хотугу норуоттар интэриэстэрин уонна бырааптарын көмүскүүр 20-тэн тахса сокуоннары ылыммыта. Ааспыт сылга биһиги республикабыт Баһылыга аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох хотугу норуоттар бырааптарыгар Боломуочунай дуоһунаһыгар киллэрбит кандидатуратын бигэргэппиппит. Республикаҕа 40 тыһыынча кэриҥэ аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох хотугу норуоттар бэрэстэбиитэллэрэ олороллор: эбээннэр, эбэҥкилэр, юкагирдар, чукчалар, долганнар. Сэбиэскэй кэмнэргэ республикаҕа 300 тыһыынча таба баара. Билигин ити көрдөрүү түһэн, 165 тыһыынча кэриҥэ табалаахпыт. Ааспыт сылга республикаҕа Арктика сайдыытынан дьарыктаныахтаах Арктика дьыалаларыгар анал Государственнай кэмитиэт тэриллибитэ”, -- диэтэ Анатолий Добрянцев.
 
Владимир Етылин Саха сириттэн Госдума депутаттара, республика парламена  федеральнай таһымҥа сокуоннар барылларын көҕүлээн киллэриигэ, ылыллыбыт сокуоннарын ахсаанынан, хаачыстыбатынан өрүү инники күөҥҥэ сылдьалларын, ордук хотугу норуоттар интэриэстэрин уонна бырааптарын туруулаһыыга күүскэ үлэлииллэрин, Саха сирэ Красноярскай кыраайы кытта дойдуга бастакынан аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох хотугу норуоттар бырааптарыгар Боломуочунай дуоһунаһын киллэрбитин бэлиэтээтэ. Кини табаһыттарга итиэннэ көс дьиэ кэргэҥҥэ сыһыаннаах сокуоннары ылыныыга Дьокуускайга ыытыллар конференцияҕа үчүгэй этиилэр, көҕүлээһиннэр киириэхтэригэр эрэнэрин биллэрдэ. 
 
Николай Монгуш Тыва Республикатыгар 2012 сыллаахха Табаһыттары өйүүр фонда тэриллибитин, онно сир баайын хостуур тэрилтэлэртэн сыл ахсын кырата суох суума киирэрин, онон табаһыттарга балаакканан, бултуур тэриллэринэн, саанан хааччыйыы оҥоһулларын, табаһыттар өбүгэ саҕаттан  олорор, үлэлиир төрүт сирдэрин боппуруоһугар проблемалар баалларын туһунан кэпсээтэ.
 
Елена Голомарева Дальнай Восток федеральнай уокуругун регионнар икки ардыларынааҕы конференциятыгар кытта кэлбит Хоту сир, Сибиир уонна Дальнай Восток аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттарын бэрэстэбиитэллэригэр туһаайан: “Биһиги түмсүүбүт – улахан күүс. Билигин атын ирдэбиллэри, атын быһаарыылары эрэйэр кэм кэлэн турар. Онон биһиги табаһыттар өбүгэ саҕаттан олорор сирдэрин-уоттарын, табаһыттар интэриэстэрин, бырааптарын көмүскээһиҥҥэ түмсүүлээхтик бииргэ турунан үлэлиэх тустаахпыт”, -- диэн конференция үлэтигэр көхтөөхтүк кыттарга ыҥырда. 
 
Виктор Губарев ааспыт 20 сылга республикаҕа бу эйгэҕэ туох ситиһиилэр, туох итэҕэстэр баалларыгар тохтоон, санаатын атастаста уонна билиҥҥи кэмҥэ Ил Түмэн дойдуга биир бастакынан “Этнологическай экспертиза туһунан” сокуону ылыммытын бэлиэтээтэ. “Тугу өссө ситиһэ иликпитий?  “Дальнай Восток уонна Байкал регионун социальнай-экономическай өттүнэн тэтимнээх сайдыытын туһунан”, “Урутаан сайдар сирдэр тустарынан” сокуоннар оҥоһуллубуттарыттан,  “Дальнай Восток уонна Байкал регионун социальнай-экономическай өттүнэн тэтимнээх сайдыытын туһунан” сокуон ылылла илигэ хомолтолоох. Биһиги ити сокуону ылыныыны күүскэ көҕүлүөх тустаахпыт”, -- диэтэ вице-спикер уонна республика табаһыттара атын регионнар табаһыттарын кытта Сөбүлэһиилэри түһэрсэллэрэ инникитин туһалаах буолуоҕун туһунан тус санаатын эттэ.
 
Көрсүһүү кэмигэр санаалары атастаһыыга норуот депутата Петр Аммосов, СР Аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох хотугу норуоттарын ассоциациятын председателэ Андрей Кривошапкин, республика аҕа уустарын Союһун председателэ Александр Григорьев уонна да атыттар кытыннылар. 
 
Ил Түмэн пресс-сулууспата