Тэрээһиҥҥэ общественнай сэбиэт чилиэннэрэ, оройуоннааҕы уонна куораттааҕы эмтиир-сэрэтэр тэрилтэлэр кылаабынай быраастара кыттыыны ыллылар.

 

Мунньаҕы аһарыгар Елена Алексеева «Олох хаачыстыбата (Доруобуйа)» партийнай бырайыак сыалынан доруобуйа харыстабылын систематын сайыннарыыга судаарыстыба политикатын олоххо киллэриигэ көмөлөһүү буоларын бэлиэтээтэ. «Биһиги сүрүн хайысхабыт – бу оҕо төрөөһүнүн элбэтии уонна нэһилиэнньэ өлүүтүн намтатыы», - диэтэ бырайыагы сүрүннээччи.

 

Саха сирин доруобуйа харыстабылын систематыгар аныгы информационнай технологиялары киллэрии уонна өрөспүүбүлүкэҕэ нэһилиэнньэ медицинскэй көмөҕө наадыйыытын сөптөөхтүк хааччыйыыны үрдэтии туһунан доруобуйа харыстабылын министрин солбуйааччы Олег Припузов, Булгуччулаах медицинскэй страхование сирдээҕи-уоттааҕы фондатын директорын солбуйааччы Борис Борисов, Саха сирин медицинскэй палаататын баһылыга Светлана Давыдова кэпсээтилэр.

 

Дакылаатчыттар этэллэринэн, Саха сиригэр 2011-2012 сс. уопсайа 8,2 млрд солк. кээмэйинэн үбүлэнэр доруобуйа харыстабылын модернизациялааһын регионнааҕы программата ылыллыбыта, ол иһигэр 2011 сылга – 3,5 млрд солк. Программаны 2 сылга олоххо киллэриигэ федеральнай бюджеттан 4,7 млрд солк., өрөспүүбүлүкэ бюджетыттан 2,7 млрд солк.ананыаҕа, онтон хаалбыта – бюджеты таһынан источниктартан.

 

Саха сиригэр нэһилиэнньэ медицинскэй көмө хаачыстыбатыттан астыныыта 32,1% тэҥ, бу көрдөрүүнэн өрөспүүбүлүкэ дойдуга 59-с миэстэҕэ сылдьар. Национальнай бырайыак уонна программалар чэрчилэринэн ыытыллар тэрээһиннэр сүрүн медико-демографическай көрдөрүүлэр уларыйыыларыгар тиэрдибиттэрэ.

 

2011 сылга доруобуйа харыстабылын салаатын үлэтэ медицинскэй көмө хаачыстыбатын тупсарыыга уонна тииһимньилээх буолуутугар, диагнозтааһын уонна эмтээһин саҥа технологияларын киллэриигэ, РФ президенин Федеральнай Мунньахха этиитин сүрүн балаһыанньаларын олоххо киллэриигэ уонна «Доруобуйа» уруттата тутуллар национальнай бырайыак саҥа хайысхаларын сайыннарыыга туһуламмыта.

 

Тутаах хайысханан доруобуйа харыстабылын систематын модернизациялааһын буолар. Региоҥҥа 2011-2012 сс. ылыллыбыт программа үбэ медицинскэй тэрилтэлэр материальнай-техническэй базаларын бөҕөргөтүүгэ, информационнай системалары киллэриигэ, медицинскэй көмө тииһимньилээх уонна хаачыстыбалаах буолуутун үрдэтиигэ ыытыллар.

 

Үп 30% кэриҥэ оҕо аймах сулууспатын үлэтин уонна оҕолонууга көмөлөһүүнү тупсарыыга ыытыллыбыта. РФ президенин демографическай балаһыанньаны тупсарыыга уонна эһээхий оҕо өлүүтүн намтатыыга миэрэлэри ылыы туһунан этиитин толорор туһугар оройуоннар киин балыыһаларыгар 12 акушерскай отделение уонна Бүлүү, Үөһээ Дьааҥы, Мэҥэ-Хаҥалас, Мииринэй, Орто Халыма оройуоннарыгар оройуоннар икки ардыларынааҕы 5 төрүүр отделение тэриллэринэн хааччылыннылар.

 

Программалары олоххо киллэрии түмүгэр нэһилиэнньэ ахсаана улаатыыта көстөр, кыра оҕо өлүүтэ 7,2-тэн 6,7 промилле диэри намтаата, бу Дальнай Востокка бастыҥ көрдөрүүлэртэн биирдэстэрэ. Оҕоломмот буолууга тиэрдэр төрүөттэри кэмигэр быһаарыыга дьаһаллар саҕаланнылар, 14 саастаах оҕолорго диспансеризация дириҥэтэн ыытылынна, ити 2012 сылга бары оройуоннары хабан салҕаныаҕа.

 

Саха сиригэр 2011 сылга 8992 киһи өлбүт, бу иннинээҕи сылтан 410-нан аҕыйах. Өлүү сүрүн биричиинэтинэн, бастатан туран, хаан эргиирин систематын ыарыылара (46,3%), оһоллонуу уонна сүһүрүү (19,6%), онкологическай ыарыылар (14%) буолаллар.

 

Сүрэх-тымыр ыарыыларыттан өлүүнү намтатар сыалтан Дьокуускайга регионнааҕы сосудистай киин уонна Нерюнгри, Мииринэй куораттарга 2 сосудистай салаалар аһыллыбыттара. Ити түмүгэр инсультан уонна инфарктан өлүү 7,5% аччыыра ситиһиллибит. 2012 сылга оройуоннар икки ардыларынааҕы травматологическай отделениелар Мэҥэ-Хаҥалас, Ньурба, Өлүөхүмэ, Мииринэй, Нерюнгри оройуоннарыгар аһыллаллара былааннанар, бары оройуоннааҕы киин балыыһаларга – медицинскэй көмөнү кэмигэр оҥорууга, эмиий рагын бастакы стадияларын булан ылыыга анаан онкологическай кабинеттар аһыллыахтара.

 

Өрөспүүбүлүкэ доруобуйа харыстабылыгар министерствота эмиий ыарыыларын эрдэттэн булан ылыыга СӨ маммологическай сулууспатын сайыннарыы программатын ырытан оҥорбута, «СӨ-гэр өрөспүүбүлүкэтээҕи маммологическай сулууспаны тэрийии туһунан» бирикээс бэлэмнэннэ. 2011 сылга өрөспүүбүлүкэ 11 медицинскэй тэрилтэтигэр эбии маммографтар атыылаһылыннылар, 2012 сылга 6 маммограф атыылаһыллан туруоруллара былааннанар.

 

Бүттүүн биир информационнай системаны үөскэтэр сыалтан Саха сирин 21 оройуонугар быраас оробуочай станциялаах компьютернай радиография үлэҕэ киллэриллэр. Ол көмөтүнэн оройуон киин балыыһатын таһымыгар ыытыллыбыт чинчийиилэр барыта 1 №-дээх РБ – МНК Өрөспүүбүлүкэтээҕи маммологическай киинигэр ыытыллыахтара.

 

Өрөспүүбүлүкэ олохтоохторугар үрдүк технологиялаах медицинскэй көмөнү оҥорууга 2011 сылга федеральнай эмтиир тэрилтэлэргэ федеральнай бюджет үбүн суотугар 990 квота анаммыта. Итинник көмө 1049 пациеҥҥа оҥоһулунна (былаантан 106%).

 

Биэс Доруобуйа киинигэр нэһилиэнньэҕэ чөл олоҕу тарҕатыыга кэлимсэ үлэ ыытыллар. Нэһилиэнньэ доруобуйатын көһө сылдьан көрүүгэ анаан физиотерапевтическай тэриллээх 6 мобильнай киин атыылаһылынна – олортон 3-һэ Дьокуускайга базаланар, ону сэргэ Сунтаарга, Алдан уонна Ленскэй куораттарга баар. Арктика 12 улууһугар оҕолор бастаан ыалдьыыларын сэрэтиигэ диагностическай автоматизацияламмыт комплекстар атыылаһылыннылар.

 

Өрөспүүбүлүкэтээҕи наркологическай диспансерга анаан диагнозтыыр уонна эмтиир тэрил атыылаһылынна, Нерюнгри, Алдан наркологическай диспансердарыгар – химико-токсикологическай лабораториялар. Медико-социальнай реабилитацияны оҥорууга өрөспүүбүлүкэтээҕи наркологическай диспансер филиаллара Таатта улууһун Туора-Күөлүгэр уонна Ньурба улууһун Маар сэлиэнньэтигэр аһылыннылар.

 

Медицинскэй көмө тииһимньилээх уонна хаачыстыбалаах буолуутун үрдэтиигэ миэрэлэр ылыллалларын үрдүнэн, медицинскэй тэрилтэлэр материальнай-техническэй базалара эргэриитэ улахан проблеманан хаалар (хаарбах уонна саахалланар туруктаах 61 дьиэ списаниеҕа баран көтүрүллүөхтээх, 273 дьиэҕэ хапытаалынай өрөмүөн ирдэнэр).

 

Ааспыт сыллары кытта тэҥнээтэххэ, доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэригэр оҥоһуллубут хапытаалынай өрөмүөн кээмэйэ балайда улааппыт, ити сыалга федеральнай бюджеттан эбии 375,2 мөл. солк. ыытыллыбыт, ол суотугар доруобуйа харыстабылын 3 судаарыстыбаннай уонна 17 муниципальнай тэрилтэтигэр үлэ барбыт.

 

Ааспыт сылга доруобуйа харыстабылын 7 объега тутулунна – Өлөөн улууһун Дьэлиҥдэ сэлиэнньэтигэр, Мэҥэ-Хаҥалас Төҥүлүтүгэр 2 учаастактааҕы балыыһа, 4 модульнай ФАП уонна Дьокуускайга 80 куойкалаах уонна сменаҕа 150 киһи сылдьар оҕо сэллигин утары диспансер. Билигин 6 модульнай ФАП уонна 10 бөдөҥ объект Дьокуускай, Томмот, Өлүөхүмэ куораттарга, Майа, Нам, Сунтаар, Хаандыга, Бороҕон, Үөһээ Бүлүү сэлиэнньэлэригэр тутулла турар. Дьокуускайга кардиологическай уонна онкологическай диспансердары тутууга сөбүлэһии былааннаах үлэтэ салҕанар.

 

Кэнники сылларга нэһилиэнньэ хамсааһына (киин куоракка, промышленнай оройуоннарга) күүһүрүүтэ, өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр специалистар барыылара хотугу, Арктика уонна тыа сирин оройуоннарыгар быраастарынан хааччыллыы мөлтөөбүтүн төрүөтүнэн буолла (347 бырааска наадыйыы баар), Дьокуускай куоракка – 145 быраас.

 

Миэстэтигэр специалистары олохсутууга Саха сирин бырабыыталыстыбата социальнай мэктиэлэри толорууга былааннаах үлэни ыытар. Ол курдук, 2011 сылга медицинскэй үлэһиттэр орто хамнастара 7,16% улаатта уонна 22,2 тыһ. солк. тэҥнэстэ.

 

2012 сылга 35-гэр диэри саастаах, 2011-2012 сс. үрдүк үөрэҕи бүтэрэн тыа сиригэр үлэлии барбыт эбэтэр атын нэһилиэнньэлээх пуунтан тыа сиригэр үлэлии барар баҕаларын биллэрбит медицинскэй үлэһиттэргэ биир кэмнээх толуйуу харчыны төлүүргэ былааннанар. Арктикаҕа уонна хотугу улуустарга 5 сыл үлэлээбит медицинскэй үлэһиттэр олорор усулуобуйаларын тупсарар сыалтан толору хааччыллыылаах дьиэни атыылаһалларыгар 50 бырыһыан кээмэйдээх субсидия бэриллиэҕэ.

 

Модернизация программатын салгыы олоххо киллэриигэ аныгы медицинскэй тэрилинэн хааччыйыы, улуустар икки ардыларынааҕы идэтийбит отделениелары тэрийии, маммологическай сулууспаны үөскэтии, доруобуйа харыстабылын объектарын тутуутун ситэрии көрүллэр. Дакылаатчыттарга кэккэ ыйытыылар бэрилиннилэр.